МҮЛІКТІ ЗАЛАЛДАН САҚТАНДЫРУ ЕРЕЖЕЛЕРІ

22.04.2022ж. өзгерістер

09.06.2022ж. өзгерістер

1. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1.1. Осы мүлікті залалдан сақтандыру Ережелері (бұдан әрі – «Ережелер») Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне және «Сақтандыру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 18 желтоқсандағы №126-II Заңына сәйкес әзірленген.

1.2. Ереженің шарттарына сәйкес, «НОМАД Иншуранс» СК» АҚ (бұдан әрі «Сақтандырушы») заңды (меншік нысанына қарамастан) немесе әрекетке қабілетті жеке тұлғалармен (азаматтығына қарамастан) (бұдан әрі «Сақтанушы») мүлікті залалдан ерікті сақтандыру шартын (бұдан әрі «Шарт») жасау арқылы, мүлікті залалдан ерікті сақтандыруды жүзеге асырады.

1.3. Ережеде мынадай ұғымдар пайдаланылады:

Пайда алушы - Шартқа сәйкес сақтандыру төлемін алушы болып табылатын тұлға;

Сақтандыру жағдайы-басталған кезде Шарт сақтандыру төлемін жүзеге асыруды көздейтін оқиға. Сақтандыру жағдайы ретінде қарастырылатын жағдай оның басталуының кездейсоқтық және ықтималдық белгілеріне ие болуы тиіс;

Сақтандыру сыйлықақысы – Сақтандырушының сақтандыру шартында айқындалған мөлшерде Сақтанушыға (Пайда алушыға) сақтандыру төлемін жүргізу міндеттемелерін қабылдағаны үшін Сақтанушының төлеуге міндетті ақша сомасы;

Сақтандыру сомасы - сақтандыру объектісі сақтандырылған және сақтандыру жағдайы басталған кезде Сақтандырушы жауапкершілігінің шекті көлемін білдіретін ақша сомасы;

Сақтандыру төлемі - сақтандыру жағдайы басталған кезде Сақтандырушы Сақтанушыға (Пайда алушыға) сақтандыру сомасы шегінде төлейтін ақша сомасы;

Сақтандырушы - сақтандыру жағдайы басталған кезде Сақтанушыға немесе пайдасына шарт жасалған өзге тұлғаға (Пайда алушыға) Шартта белгіленген сома (сақтандыру сомасы) шегінде сақтандыру төлемін жүргізуге міндетті сақтандыруды жүзеге асырушы тұлға. Сақтандыру ұйымы ретінде тіркелген және сақтандыру қызметін жүзеге асыру құқығына лицензиясы бар заңды тұлға ғана Сақтандырушы бола алады;

Сақтандырылушы - оған қатысты сақтандыру жүзеге асырылатын тұлға;

Сақтанушы - Сақтандырушымен Шарт жасасқан тұлға. Егер сақтандыру шартында өзгеше көзделмесе, Сақтанушы бір мезгілде сақтандырылған тұлға болып табылады;

Франшиза – сақтандыру талаптарымен көзделген Сақтандырушыны белгілі бір мөлшерден аспайтын залалды өтеуден босату. Франшиза шартты (шегерілмейтін) және шартсыз (шегерілетін) болады және сақтандыру сомасына пайызбен не абсолюттік мөлшерде белгіленеді. Шартты франшиза кезінде Сақтандырушы франшизаның белгіленген мөлшерінен аспайтын залалды өтеуден босатылады, бірақ егер оның мөлшері осы сомадан артық болса, залалды толық өтеуге тиіс. Шартсыз франшиза кезінде залал барлық жағдайларда белгіленген сомадан шегеріле отырып өтеледі.

Суброгация - өтелген залал шегінде Cақтанушыға келтірілген залал үшін жауапты тұлғадан өтемақыны талап ету құқығын төлеген Сақтандырушыға өтуі.

1.4. Сақтанушылар Сақтандырушымен сақтандырылған мүлікті залалдан сақтауда негізделген мүддесі бар үшінші тұлғалардың (Сақтандырылушылардың) пайдасына Шарттар жасауға құқылы.

1.5. Ережеде және Шартта көрсетілген Сақтанушының міндеттері Пайда алушыларға тең дәрежеде қолданылады. Пайда алушының осы міндеттерді орындамауы Сақтанушының оларды орындамауы сияқты салдарларға әкеп соғады.

1.6. Шартқа Сақтанушының немесе оның өкілінің қол қоюы оның Ережелермен толық келісетіндігін растауы болып табылады.

2. САҚТАНДЫРУ ОБЪЕКТІСІ

2.1. Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін Шартта көрсетілген мүлікке иелік етуге, билік етуге, оны пайдалануға, сондай-ақ сақтандыру жағдайы басталғанда туындауы мүмкін қосымша шығындарға байланысты мүліктік мүдделері сақтандыру объектісі болып табылады.

2.2. Шартта көрсетілген мүлік сақтандырылған болып есептеледі, атап айтқанда:

1) жер учаскесіндегі кез келген жылжымайтын мүлік (ғимараттар, құрылыстар, өндірістік цехтар, қойма үй-жайлары, инженерлік жүйелерді қамтитын үйлер мен пәтерлер және т. б.). Сонымен қатар, осы тармақша бойынша тараптардың қосымша келісіміне сай шартқа сыртқы және ішкі әрлеу элементтері енгізілуі мүмкін;

2) кез келген жылжымалы мүлік (жеке өндірісте/шаруашылықта пайдаланылатын және тұрмыстық/өндірістік және мәдени қажеттіліктерді қанағаттандыруға арналған кеңселік/үй жағдайының, тұрмыстық және тұтыну заттары; үй-жайдағы не жабдықталған қойма алаңдарындағы тауарлық қорлар және басқа жылжымалы мүлік; көлік құралдары, жылжымалы құрылыс, ауыл шаруашылығы және өзге де машиналар, тиісті тіркеусіз пайдаланылуы мүмкін емес, сондай-ақ ішкі істер жол полициясы органдарында тіркеуге жатпайтын автомобиль тіркемелері мен тартқыштар; технологиялық жабдықтар; есептеу, электрондық, бейне -, радиотехника және т. б.).

2.3. Сақтанушы немесе пайдасына шарт жасалған өзге тұлға меншік құқығын немесе билік ету құқығы не шаруашылық жүргізу, жедел басқару құқығында, пайдалану құқығына тиесілі, Сақтанушыға қайта өңдеу, пайдалану, сақтау немесе сату үшін берілген иелену құқығын жүзеге асыратын кез келген жылжымалы және жылжымайтын мүлік, егер бұл мүліктің меншік иесі сақтандыруға қарсы болмаса, Сақтандырылған бола алады.

2.4. Егер Шартта өзгеше көзделмесе, сақтандыру қорғанысы мүліктің мынадай түрлеріне қатысты сақтандыру төлемі туралы талаптарға қолданылмайды:

1) кез келген валютадағы қолма-қол ақша, құймадағы қымбат металдар және түзетілмеген асыл тастар, бағалы металдардан жасалған бұйымдар, інжуден және асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдар, маркалар, монеталар, медальдар, картиналар, мүсіндер, коллекциялар немесе өзге де өнер туындылары;

2) қолжазбалар, жоспарлар, сызбалар, бухгалтерлік және іскерлік кітаптар, актілер, жоспарлар, есептер, картотекалар және өзге де құжаттар мен бағалы қағаздар, оның ішінде акциялар, облигациялар, сақтандыру полистері, жинақ кітапшалары, банк чектері және т. б.;

3) компьютерлік және ұқсас жүйелердің техникалық ақпарат тасығыштары, атап айтқанда магнитті пленкалар мен кассеталар, магнитті дискілер, жад блоктары және басқа да электрондық ақпарат тасығыштар және т. б.;

4) ағымдағы өнімді өндіру үшін сақтанушы пайдаланбайтын үлгілер, модельдер, прототиптер және көрме үлгілері, сондай-ақ арнайы жабдық;

5) жарылғыш заттар;

6) монетақабылдағыштары бар автоматтар, оның ішінде ұсақталған автоматтар, сондай-ақ ақша беруге арналған автоматтар олардың ішіндегісімен бірге;

7) сақтандырылған үй-жайдағы, бірақ Сақтанушыға тиесілі емес мүлік;

8) ауыл шаруашылығы жануарлары, көп жылдық екпелер және ауыл шаруашылығы дақылдарының түсімі;

9) қаңқалы-қамысты ғимараттар, брус/ағаштан жасалған ғимараттар

10) авариялық жағдайдағы ғимараттар мен құрылыстар, конструктивтік элементтер мен инженерлік жүйелер, сондай-ақ ондағы мүлік;

11) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес айналымнан алынған немесе айналымда шектелген өзге де мүлік.

2.5. 2.4-тармақтың 1)-10) тармақшаларында көрсетілген залалдан мүлікті сақтандыру сақтандырылған мүліктің сақтандыру құнын көрсете отырып, қосымша сақтандыру сыйлықақысы төленген жағдайда, Шарттың ажырамас бөлігі болып табылатын арнайы тізбенің негізінде жүзеге асырылады. Егер Шартта сақтандырылған мүлікті сақтаудың ерекше талаптары көзделмесе, Ереженің талаптары қолданылады.

3. САҚТАНДЫРУ СУБЪЕКТІЛЕРІ

3.1. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының аумағында сақтандыру қызметін жүзеге асыру құқығына лицензия алған "НОМАД Иншуранс" Сақтандыру компаниясы" Акционерлік қоғамы Cақтандырушы болып табылады.

3.2. Шарттар бұдан әрі "Сақтанушы" деп аталатын кез келген жеке (азаматтығына қарамастан) және заңды тұлғамен (меншік нысанына қарамастан) жасалады.

3.3. Егер шартта өзгеше көзделмесе, Сақтанушы бір мезгілде Сақтандырылушы болып табылады.

3.4. Сақтанушы шартта үшінші тұлғаны Сақтандырылушы ретінде анықтай алады.

3.5. Сақтандырылушының пайдасына шарт жасасу Сақтанушыны осындай сақтандыру шарты бойынша міндеттерді орындаудан босатпайды.

3.6. Сақтанушы шарт жасасқан кезде сақтандырылған мүлікті сақтауға мүдделі кез келген тұлғаны Пайда алушы ретінде тағайындауға құқылы.

3.7. Сақтанушының, Сақтанушы болып табылмайтын Сақтандырылушының немесе Пайда алушының сақтандырылған мүлікті сақтауда мүддесі болмаған жағдайда жасалған шарт жарамсыз болады.

3.8. Сақтанушы сақтандыру жағдайы басталғанға дейін Сақтандырылушы болып табылмайтын Пайда алушыны Шартта көрсетілген басқа тұлғамен ауыстыруға, бұл туралы Сақтандырушыға жазбаша түрде хабарлауға құқылы.

3.9. Пайда алушыны өзінің Сақтанушымен келісімінен туындайтын шарт бойынша белгілі бір міндеттерді орындағаннан немесе Сақтандырушыға сақтандыру төлемін жүзеге асыру жөнінде талап қойғаннан кейін басқа тұлғамен ауыстыруға болмайды.

4. САҚТАНДЫРУ ЖАҒДАЙЫ

4.1. Ережелер мен Шартта көзделген, басталған кезде Сақтандырушының Сақтанушыға немесе пайдасына Шарт жасалған өзге тұлғаға сақтандыру төлемін жүзеге асыру міндеті туындайтын болып қойған оқиға сақтандыру жағдайы болып табылады.

Сақтандыру жағдайы ретінде қаралатын оқиға төменде санамаланған барлық белгілерге ие болуы тиіс:

- оқиғаның басталу ықтималдығы мен кездейсоқтығы;

- оқиғаның басталуының нақты уақытына немесе орнына, сондай-ақ оқиғаның

басталуы нәтижесіндегі залалдар мөлшеріне қатысты болжанбайтындығында;

- оқиға шарттың қолданылу шегінде сөзсіз және объективті түрде болуға тиіс деген

қауіптің болмауы, ол туралы Тараптар немесе, ең болмағанда, Сақтанушы көрінеу

білген немесе алдын ала хабардар болған;

- оқиғаның басталуы Сақтанушының (Cақтандырылушының, Пайда

алушының)мүліктік мүддесі үшін теріс, тиімсіз экономикалық салдарларға ие;

- оқиғаның басталуы Сақтанушының (Сақтандырылушының, Пайда алушының)

ерік білдіруімен және (немесе) пиғылымен байланысты емес және пайда алу және

(немесе) ұтыс алу (алыпсатарлық тәуекел) мақсатын көздемейді.

4.2. Ережеге сәйкес, Шартта айқындалған оқиға немесе оқиғалардың жиынтығының (сақтандырылған тәуекелдердің) туындауының нәтижесінде сақтандырылған мүліктің жойылуы, бүлінуі немесе жоғалуы сақтандыру жағдайы деп танылады Сақтандыру жағдайы сақтандырылған мүліктің жойылуы, зақымдануы немесе жоғалуы Шарттың қолданылу мерзімі ішінде болған кезде ғана орын алады.

4.3. Сақтандырылған тәуекелдер - бұл Шартта көрсетілген кездейсоқ пайда болуы сақтандырылған мүліктің жойылуына, зақымдануына немесе жоғалуына әкеп соғуы мүмкін болатын ықтималдық және кездейсоқ белгілері бар болжамды оқиғалар.

4.4. Сақтандыру жағдайының басталғанын, сондай-ақ ол келтірген зиянның мөлшерін дәлелдеу Сақтанушыға (Сақтандырылушыға) және Пайда алушыға жүктеледі.

5. САҚТАНДЫРУ ТӘУЕКЕЛДЕРІ

5.1. Өрттен сақтандыру

5.1.1. Сақтандырушы сақтандырылған мүлікті жою, бүлдіру немесе жоғалту нәтижесінде келтірілген залал үшін сақтандыру төлемін мынадай оқиғалар (сақтандыру жағдайлары) орын алуы нәтижесінде жүзеге асырады:

1) өрт;

Өрт деп отты тұтатуға және жандыруға арналған арнайы орындардан тыс жерлерде оттың пайда болуы немесе олардың шегінен тыс жерлерде таралуы және өз бетінше тарату қабілеті түсініледі;

2) найзағай соққысы;

Найзағай соққысы деп сақтандыру затына найзағайдың тікелей түсуі түсініледі;

3) жарылыс;

Жарылыс деп газдардың немесе будың кеңеюіне негізделген кенеттен күш көрсетуі түсініледі. Резервуардың (қазандықтың, құбырдың және т.б.) жарылысы оның қабырғасы бұзылған және резервуардың ішіндегі және одан тыс қысымдағы айырмашылықтың кенеттен түзетілуі болған жағдайда ғана орын алады. Егер резервуардың ішіндегі жарылыс химиялық реакцияның нәтижесінде болса, онда резервуардың бүлінуіне байланысты оның қабырғаларының бүтіндігі бұзылғанына қарамастан, залал өтелуге тиіс. Төмен қысымның салдарынан келтірілген залал өтелуге жатпайды;

4) осы тармақтың 1-4-тармақшаларында көрсетілген оқиғалар салдарынан орын алған өртті сөндіру.

5.1.2. Егер Шартпен өзгеше келісілмесе, сақтандыру қорғауы оттың пайда болуымен немесе пайда болмауымен (мысалы, электр желісіндегі ток күші мен кернеудің ауытқуы; оқшаулаудың бұзылуы, оның ішінде қысқа тұйықталу, орамадағы тұйықталу, корпусқа немесе жерге тұйықталу; жеткіліксіз байланыс; қауіпсіздікті қамтамасыз ететін өлшеу, реттеуші аспаптар мен аспаптардың істен шығуы) электр тогының оған әсер етуі нәтижесінде сақтандырылған мүліктің (электр сымдарын қоса алғанда) жойылуына, зақымдануына немесе жоғалуына қолданылмайды.

5.1.3. Ереженің талаптарына сәйкес жасалған Шарт бойынша Сақтанушының мүліктік мүдделеріне келтірілген келесі залал өтелуге жатпайды:

1) отты немесе жылуды пайдаланатын қондырғылардан тыс, балқытуды, күйдіруді, пісіруді, ыстауды, кептіруді және басқа да осыған ұқсас мақсаттарға қажетті мақсатты пайдалы (жұмыс) оттың немесе жылудың әсері салдарынан сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы;

2) ықпал ету сақтандыру жағдайынан туындаған жағдайларды қоспағанда, көмегімен от (жылу) арнайы жағылатын және/немесе оны тұтатуға, жандыруға, таратуға, беруге арнайы арналған сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы;

3) Шартта көрсетілген оқиғалардың (сақтандырылған тәуекелдердің) басталуына байланысты болған жағдайларды қоспағанда, сақтандырылған мүліктің оған жоғары температураның (қызып кету, опат болу және т. б.) әсері нәтижесінде опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы;

4) Жану камерасындағы жарылыстар нәтижесінде іштен жану қозғалтқыштары бар сақтандырылған тетіктердің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы; газ қысымы нәтижесінде электр қосқыштардың зақымдануы, мұндай әсер Шартта көрсетілген оқиғалардың (сақтандырылған тәуекелдердің) басталуына байланысты болған жағдайларды қоспағанда;

5) найзағай тікелей сақтандырылған электр жабдығына ұрған жағдайларды қоспағанда, сақтандырылған электр жабдығының (электр сымдарын қоса алғанда) найзағайдың ұру нәтижесінде опат болуы немесе зақымдануы;

Егер найзағайдың соққысы салдарынан өрт немесе жарылыс болса, онда сақтандырылған мүліктің опат болуы немесе зақымдануы салдарынан Cақтанушыға келтірілген залал Шарттың талаптарына сәйкес өтелуге тиіс.

6) түтіннің ұзақ мақсатты әсері.

5.2. Дүлей зілзалалардан сақтандыру

5.2.1. Дауыл (боран)

1) Cақтандырушы сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы нәтижесінде келтірілген залалды өтейді:

• сақтандырылған мүлікке дауылдың (боранның) тікелей әсері;

• сақтандырылған мүлікке дауыл (боран) әсерінен ғимарат бөліктерінің, ағаш және басқа да заттардың құлауы;

• сақтандырылған мүлікке немесе ол орналасқан ғимараттарға зиян келтірілуі, егер бұл зиян дауыл әсерінен келтірілсе;

Бұл жағдайда дауыл деп ауа райы жағдайларынан туындаған ауа массаларының Бьюфорд шкаласы бойынша 8 баллға сәйкес келетін жел күші бар қозғалысы түсініледі (жел жылдамдығы 60 км/сағ астам). Егер сақтандыру жағдайы болған орын үшін желдің күшін анықтау мүмкін болмаса, онда ол дауыл (боран) кезіндегі желдің күшіне сәйкес деп есептеледі, егер Cақтанушы төменде аталған шарттардың ең болмағанда біреуінің болуын дәлелдесе:

* сақтандыру орнындағы немесе оның төңірегіндегі әуе массаларының қозғалысы мінсіз жағдайдағы ғимараттардың не ғимараттарға ұқсас желдің тиісті күшіне төтеп бере алатын басқа да мүліктің опат болуына немесе зақымдануына себеп болған;

* мінсіз күйдегі сақтандырылған мүліктің опат болуы немесе зақымдануы тек дауыл (боран) нәтижесінде мүмкін болған.

2) Ереженің 4-бөлімінде қамтылған ерекшеліктер мен шектеулерге қосымша, Сақтандырушы Сақтанушыға келтірілген зиянның орнын толтыру нәтижесінде сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы салдарынан келтірілген залалды өтемейді:

* дауылдан (бораннан) туындаған су тасқыны;

* қар көшкіні;

* жабылмаған терезелер немесе басқа ойықтар арқылы кірген жаңбыр суының, бұршақ, қар немесе батпақтың әсері, егер бұл ойықтар дауыл (боран) әсерінен пайда болмаса.

3) егер Шартта өзгеше келісілмесе және көрсетілмесе, сақтандыру қорғанышы сондай-ақ келесі жағдайларда қолданылмайды:

* пайдалануға дайын емес ғимараттар мен үй-жайлар және осы ғимараттар мен үй-жайлардағы мүлік.

Егер шатырдың, сыртқы қабырғалардың құрылысы немесе жөндеу аяқталмаса, терезе мен есік ойықтары толық жабылмаса және құрылыс ормандары мен қоршаулары бөлшектелмеген болса, ғимараттар мен үй-жайлар пайдалануға дайын емес деп есептеледі;

• ғимараттың сыртқы қабырғалары мен төбесінде орналасқан жабдықтар (маңдайшалар, электрлік жарнама, қалқалар, тіректер, антенналар және т. б.), тіректер, діңгектер мен қоршауларды қоса алғанда, ашық аспан астындағы электр беру желілері;

* ашық аспан астындағы мүлік;

* дүкендердің витриналарын, көрмелік витриналарды, көркем өңделген шыны, терезе шынылары, көп қабатты оқшаулау шынылары, брондалған, қорғасын және жез шынылар, шыны блоктар, профильді шынылар, органикалық шыны, шыны шатырлар, сондай-ақ шынылардың көрсетілген түрлерін орнату үшін пайдаланылатын рамалар мен профильдерді қоса алғанда, шыныдан жасалған барлық беттер;

* құрылыс және монтаждау жұмыстары кезінде пайдаланылатын машиналар мен жабдықтар, сондай-ақ орнатылатын жабдықтар мен құрылыс объектілері.

5.2.2. Бұршақтан сақтандыру

1) Сақтандырушы бұршақ түріндегі атмосфералық жауын-шашынның түсуі нәтижесінде сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы салдарынан Сақтанушыға келтірілген залалды өтейді.

2) Сақтандырушы тек сақтандырылған мүлікке бұршақтың тікелей әсерінің нәтижесінде сақтандырылған мүліктің опат болуы немесе зақымдануы салдарынан келтірілген залалды өтейді.

5.2.3. Су тасқынынан сақтандыру

1) Сақтандырушы су тасқыны салдарынан сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы салдарынан Сақтанушыға келтірілген залалды өтейді. Бұл жағдайда су тасқыны деп сақтандыру орнын келесілердің нәтижесінде су басу түсініледі:

* жер үсті (тоспа су немесе ағынды су) су айдындарының су жағалауларынан шығуы;

* атмосфералық жауын-шашын.

2) Ереженің 4-тарауында қамтылған шектеулер мен ерекшеліктерге қосымша, Сақтандырушы Сақтанушыға төмендегілердің нәтижесінде келтірілген залалды өтемейді:

* сақтандыру орнына тән жергілікті жағдайларға (жергілікті жер бедерін, климатты, судың маусымдық ауытқуын және т. б.) байланысты болжауға болатын жер үсті су айдындарының жағалауларынан судың шығуы;

Ереженің талаптары бойынша, егер осындай оқиға орташа он жылда бір реттен аса қайталанатын болса, судың жағалаулардан тасуын алдын-ала болжауға болады.

* дауыл;

* канализациялық (ішкі және сыртқы) жүйелердің жеткіліксіз өткізу қабілеттілігінен туындаған су басу.

5.2.4. Жер сілкінісінен сақтандыру

1) Сақтандырушы жер сілкінісінің нәтижесінде сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы салдарынан Сақтанушыға келтірілген залалды өтейді.

Жер сілкінісі деп жер қыртысындағы кернеудің кенеттен шешілуі салдарынан пайда болатын топырақтың сілкінуі (сейсмикалық толқулар) түсіндіріледі. 72 сағат ішінде кез келген уақытта орын алған және сейсмикалық түрткі салдарынан тікелей туындаған мүліктің жоғалуының, жойылуының немесе зақымдануының барлық жағдайлары бір сейсмикалық түрткі салдарынан орын алған болып қарастырылады және Ереже шеңберінде бір сақтандыру жағдайы ретінде қарастырылады.

Көрсетілген 72 сағаттық кезеңнің басталуы Сақтанушының шешімі бойынша белгіленеді. Егер залал көрсетілген 72 сағат ішінде, бірақ бір-біріне байланыссыз болған, сақтандырылған оқиғалардың нәтижесінде келтірілсе, онда әртүрлі сақтандыру жағдайлары орын алды деп есептеледі.

2) Сақтанушы мынадай шарттардың ең болмағанда біреуінің болуын дәлелдеген кезде жер сілкінісі салдарынан сақтандыру жағдайы орын алған болып есептеледі:

• жер бетіндегі сілкіну нәтижесінде бүлінген немесе қираған ғимаратар немесе ғимараттарға ұқсас осындай сілкіністерге төтеп бере алатын өзге де мүлік мінсіз жағдайда болған, яғни оларды жобалау, салу және пайдалану кезінде осы ғимараттар мен басқа да мүлік орналасқан жердің сейсмологиялық жағдайы ескерілген болса;

* мінсіз күйдегі сақтандырылған мүліктің опат болуы немесе зақымдануы тек жер сілкінісінің нәтижесінде ғана орын алуы мүмкін болса.

5.2.5. Өзге де дүлей зілзалалардан сақтандыру

1) Сақтандырушы мынадай оқиғалардың нәтижесінде сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы салдарынан Сақтанушыға келтірілген залалды өтейді:

Сел - тау бөктерінде және таулы аудандарда, шағын өзендердің алаптарында және аңғар түбінің үлкен еңістігі бар жыраларда мол жаңбырдың түсуі немесе қардың қарқынды еруі кезінде пайда болатын, лайлы-тасты заттарға толы, қысқа мерзімді қиратушы ағын.

Көшкін – бұл топырақтың жылжуы нәтижесінде болатын топырақтың өз салмағы мен жүктеменің әсерінен тау беткейіндегі жыныстар массасының қозғалысы.

Тау жыныстарының құлауы - бұл тау жыныстары массасының (ірі кесектер мен сынықтар түріндегі) тамырлы сілемнен ажырауы нәтижесінде опырылуы (құлауы).

Жер асты суларының шығуы - бұл техногендік және ішінара табиғи факторлардың әсерінен пайда болатын кешенді процесс, бұл ретте су режимі мен аумақтың теңгерімінің бұзылуы нәтижесінде есепті уақыт кезеңінде жер асты сулары қорғау іс-шараларын қолдануды талап ететін, шекті мәндерге жететін деңгейге жоғарылайды.

2) Ереженің 4-бөлімінде қамтылған шектеулер мен ерекшеліктерге қосымша, егер сақтандыру орнына тән жергілікті жағдайларға (жергілікті жердің рельефіне, климатқа, судың маусымдық ауытқуына және т. б.) сүйене отырып, көрсетілген оқиғаларды алдын ала болжауға болатын болса, Сақтандырушы олардың нәтижесінде келтірілген залалды Сақтанушыға өтемейді;

Ереже шарттары бойынша, егер мұндай оқиға он жылда бір реттен жиі болса, ол оқиғаны алдын ала болжауға болады деп саналады.

5.3. Су құбыры, кәріз және жылыту жүйелерінен су басудан сақтандыру

5.3.1. Сақтандырушы су құбыры, жылыту және кәріз жүйелерінен су басуы нәтижесінде сақтандырылған мүліктің жоғалуы (опат болуы), зақымдануы салдарынан келтірілген шығындарды өтейді.

Су буы суға теңестіріледі.

5.3.2. Көрсетілген жүйелерге құбырлардың өздері, су беруге арналған қондырғылар, шайыр, су алу нүктелері, жинағыштар және т. б. жатады. Мұндай жүйелерге қосылған өнеркәсіптік қондырғылар тұтыну жабдықтарының санатына жатады және жүйелердің элементтері болып табылмайды.

5.3.3. Егер Шартта арнайы көзделсе, сақтандырумен төмендегі құбырлардың жарылуы немесе зақымдануы, оның ішінде судың кенеттен қатып қалуы нәтижесінде сақтандырылған мүлікке келтірілген шығындар өтеледі:

1) сақтандырылмаған мүлік топтарын жабдықтауды қамтамасыз етсе де, сақтандыру аумағында салынған не

2) сақтандыру аумағынан тыс жүргізілген, бірақ сақтандырылған үй-жайды жабдықтауды қамтамасыз етілген.

5.3.4. Осы бөлімнің талаптарына сәйкес берілетін сақтандыру қорғанысы, Сақтанушы Шартта көрсетілген талаптарға қосымша, мынадай қауіпсіздік шараларын сақтаған жағдайда ғана қолданылады:

1) сақтандыру орнындағы құбырларды және олармен тікелей байланысты сумен жабдықтау, кәріз және жылыту жүйелерінің аппараттары мен аспаптарын тиісті жағдайда ұстайды. Егер сарапшылардың пікірі бойынша немесе биліктің заңды талабына немесе пайдалану ережелеріне сәйкес қосымша жабдық орнату, сумен жабдықтау, жылыту және кәріз жүйелеріне өзгерістер енгізу, сондай-ақ құбырлардағы судың қатып қалуына қарсы шаралар қабылдау қажет болса, онда бұл іс-шаралар тез арада немесе Сақтандырушы белгілеген мерзімнен кешіктірілмей орындалуы тиіс;

2) Егер мүмкін болса, пайдаланылмайтын ғимараттарда немесе олардың бөліктерінде сумен жабдықтау, жылыту және кәріз жүйелерін жабады және оларды судан босатады (суды құбырлардан төгеді). Бұл талаптар осы жүйелермен тікелей қосылған аппараттар мен аспаптарға да қатысты;

3) сақтандырылған мүлікті еден деңгейінен кемінде 12 сантиметр биіктікте сақтайды.

5.4. Автоматты өрт сөндіру жүйесінің жалған іске қосылуынан сақтандыру

5.4.1. Сақтандырушы автоматты өрт сөндіру қондырғыларының (спринклерлік қондырғылардың) жалған іске қосылуы нәтижесінде сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы салдарынан Сақтанушыға келтірілген залалды өтейді. Бұл жағдайда белгіленген пайдалану нормаларына қарамастан, спринклерлік қондырғыға тікелей қатысты құрылғылар мен жабдықтардың кенеттен қосылуы спринклерлік қондырғылардың жалған іске қосылуы болып саналады. Спринклерлік қондырғылардың құрылғылары мен жабдықтарына суландырғыштары бар жылу құлыптары (спринклерлер), суға арналған резервуарлар, тарату құрылғысы, вентильдер, өрт дабылы, сорғылар, өзге де құрылғылар, сондай-ақ тек спринклерлік қондырғыға жататын жеткізуші құбырлар жатады.

5.4.2. Сақтандырушы спринклерлік қондырғылардың жалған іске қосылуы нәтижесінде Сақтанушыға келтірілген залалды өтейді, егер:

1) бұл қондырғылар Шартта сақтандыру аумағы ретінде көрсетілген ғимараттар мен үй-жайларда орналасса;

2) сақтандыру орнындағы спринклерлік жабдықты автоматты өрт сөндіру құрылғыларын сатуға және монтаждауға ресми рұқсаты бар ұйымдар орнатса және Сақтандырушы таныған мамандандырылған техникалық бақылау ұйымдарында тұрақты тексеруден өтсе.

5.4.3. Ереженің 4-бөлімінде қамтылған шектеулер мен ерекшеліктерге қосымша, Сақтандырушы Сақтанушыға келесілердің нәтижесінде келтірілген залалды өтемейді:

1) спринклерлік қондырғының опат болуы немесе зақымдануы;

2) спринклерлік қондырғыны сынау, оның ішінде қысым арқылы;

3) сақтандыру аумағындағы жөндеу немесе қалпына келтіру жұмыстары, сондай-ақ спринклерлік қондырғыны жөндеу;

4) жердің шөгуі, көшкін және зең әсері.

Ережелердің 5,4 тармағында санамаланған жағдайлардың нәтижесінен Сақтанушыға келтірілген залал Шартта сақтандырылған тәуекелдер ретінде нұсқалса ғана өтеледі.

5.5. Мүлікті кейіннен жоюды немесе зақымдауды қоса алғанда, бұзып ұрлау және тонаудан сақтандыру

5.5.1. Сақтандырушы сақтандырылған мүлікті бұзып ұрлау, тонау және кейіннен жою немесе зақымдау нәтижесінде сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы салдарынан Сақтанушыға келтірілген залалды өтейді.

Сақтанушы мен Сақтандырушы арасындағы келісім бойынша сақтандыру қорғанысы сақтандырылған мүлік келесілердің нәтижесінде жойылған, бүлінген немесе жоғалған жағдайда берілуі мүмкін:

1) бұзып ұрлау;

2) сақтандыру аумағы шегінде тонау (қарақшылық);

3) бұзудан кейін орын алған, сондай-ақ осы тармақтың алдыңғы тармақшаларында көрсетілген іс-әрекеттерді жасау әрекеті нәтижесінде жойылған жағдайларда.

Ереженің 5.5.1-тармағында атап өтілген іс-әрекеттер нәтижесінде Сақтанушыға келтірілген залал, егер бұл іс-әрекеттер Шартта сақтандырылған тәуекелдер ретінде көрсетілген жағдайда ғана өтелуге тиіс.

5.5.2. Бұзып ұрлау сақтандырылған жағдай (тәуекел) болып саналады, егер қастық ойлаушы:

1) сақтандырылған үй-жайларға есіктер мен терезелерді бұзып, шайырларды, жалған кілттерді немесе өзге техникалық құралдарды қолданып кірсе. Жалған кілт болып тапсырыспен немесе кілттердің түпнұсқасына иелік ету құқығы жоқ тұлғалардың келісімі арқылы дайындалған кілттер саналады. Сақтандыру орнынан тек мүліктің жоғалу фактісі жалған кілт қолданылғанын дәлелдеу үшін жеткіліксіз;

2) сақтандырылған мүлікті сақтау мақсатында қолданылатын сақтандыру аймағындағы орналасқан үй-жайларды (сыйымдылық, қойма) бұзып ашады немесе оларды жалған кілттер немесе басқа құралдар көмегімен ашады;

3) сақтандыру аумағындағы жабық үй-жайларға құпия кіріп және/немесе жабылғанға дейін ішінде жасырынып, онда сақталған мүлікті ұрлайды;

4) Сақтанушының немесе оның қызметкерлерінің, сондай-ақ күзеттің кілттерін немқұрайлы қолдану ұрлыққа ықпал етпеген жағдайда, сақтандыру аумағынан тыс жерлерде ұрланған түпнұсқа кілттердің көмегімен сақтандыру орнына кіреді;

5) немесе оның іс-әрекетін бұзып ұрлау немесе тонауға жатқызуға болатын жағдайда сақтандыру аумағына түпнұсқа кілттің көмегімен енеді сақтау орнын түпнұсқа кілтпен ашады.

5.5.3. Егер Ереженің 5.5.2-тармағының 5-тармақшасында көрсетілген іс-әрекеттер нәтижесінде Сақтанушы қосымша қауіпсіздік шараларын орындаған жағдайда ғана сақтандырылған деп есептелетін мүлік ұрланған болса, онда зиянкес, егер зиян келтіруші қосымша қауіпсіздік шараларын орындау нәтижесінде түпнұсқа кілтті алған жағдайда ғана бұзу арқылы ұрлық деп танылады:

1) Егер кілттерді сақтау үшін пайдаланылатын орындар сақтандырылған мүлікті сақтауға арналған орындар (қоймалар) сияқты бұзудан қорғалса, бұзу арқылы ұрлық;

2) сақтандыру орнынан тыс жерде орын алған тонау.

5.5.4. Тонау (қарақшылық) Ереженің талаптарына сәйкес сақтандырылған оқиға (тәуекел) болып есептеледі, егер:

1) Сақтанушыға немесе онда жұмыс істейтін адамдарға (жеке тұлғалар үшін – сондай-ақ отбасы мүшелеріне) олардың қарсылығын басу және сақтандырылған мүлікті алып қою үшін зорлық-зомбылық қолданылса;

2) Сақтанушы немесе оның қызметкерлері (жеке тұлғалар үшін – сондай-ақ отбасы мүшелері) денсаулығына немесе өміріне қауіп төндіріле отырып, сақтандыру аумағы шегінде сақтандырылған мүлікті береді не беруге жол береді. Егер сақтандыру аумағы бірнеше сақтандырылған ғимараттар немесе объектілер болып табылса, Сақтанушының не оның қызметкерлерінің (жеке тұлғалар үшін – сондай-ақ отбасы мүшелері үшін) денсаулығына немесе өміріне қауіп төнген сақтандырылған ғимарат шегінде мүлікті алып қою тонау деп есептеледі;

3) сақтандырылған мүлікті ұрлау кезінде Сақтанушы немесе онда жұмыс істейтін адамдар (жеке тұлғалар үшін – сондай-ақ отбасы мүшелері) тонаушыға қарсылық көрсетуге мүмкіндік бермейтін, мұндай жағдай аталған адамдар тарапынан жасалған қаскүнемдік әрекеттердің салдарынан болмаған жағдайда, дәрменсіз күйде болса.

5.5.5. Мүлікті жою, егер бұл оқиға қастық ойлаушының сақтандыру аумағына Ереженің 5.5.2-тармағында көрсетілген тәсілдердің бірі арқылы кіруінің салдары болып табылған жағдайда сақтандырылған болып есептеледі.

5.5.6. Сақтандырушы төмендегілердің себебінен болған сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы нәтижесінде Сақтанушыға келтірілген зиян мен шығындарды өтемейді:

1) оның үйінде тұратын немесе ортақ шаруашылық жүргізетін тұлғалардың қасақана іс-әрекеті;

2) Сақтанушының қызметкерлерінің қасақана іс-әрекеті;

3) Орынға тасымалдау немесе сақтандыру орнындағы ұрлық;

5.5.7. Егер бұл Шартта келісілсе және көрсетілсе, Сақтандырушы сақтандыру жағдайының басталуына немесе іс-әрекеттерді жасауға әрекетке байланысты туындаған Сақтанушының мынадай шығындарын өтейді:

1) Шартқа сәйкес сақтандыру аумағы болып табылатын ғимараттардың шатырларының, төбелерінің, қабырғаларының, едендерінің, құлыптарының, терезелерінің (шыныны қоспағанда) немесе қорғаныш торларының бүлінуін жою;

2) егер олар сақтандыру аумағына тікелей жақын орналасқан болса, жеке тұрған жарнамалық стенділердің немесе витриналардың (шыныны қоспағанда) зақымдануын жою;

3) Егер кілттер сақтандыру жағдайының салдарынан жоғалған болса, кассалық сейфтер мен броньды бөлмелердің кілттерінен басқа құлыптарды немесе кілттерді ауыстыру.

5.5.8. Ереженің талаптарына сәйкес сақтандыру оқиғалары басталған кезде сақтандыру аумағында болған Шартта көрсетілген мүлік сақтандырылған болып есептеледі.

5.5.9. Мүлікті бұзып ұрлаудан сақтандыру кезінде Ережелердің талаптарына сәйкес, келесілер тәуекел дәрежесіне әсер ететін мән-жайлар болып табылады:

1) Шарт жасасу кезінде қосымша келісілген күзет құралдарын, сақтау ыдыстарын және т. б., сенімсіз заттарға ауыстыру немесе оларды алып тастау;

2) сақтандырылған ғимараттар мен үй-жайларды жөндеу немесе қайта жабдықтау, құрылыс ормандарын, көтергіштерді орнату, ғимараттарды немесе оларға тікелей жанасатын үй-жайларды жөндеу немесе қайта жабдықтау;

3) Сақтанушының шаруашылық қызметінде уақытша немесе тұрақты пайдаланылмайтын сақтандыру аумағына тікелей (жоғарыдан, төменнен немесе бүйірінен) жанасатын үй-жайлардың болуы;

4) сақтандырылған үй-жайларға тікелей (жоғарыдан, төменнен немесе бүйірінен) жанасатын үй-жайларды ұзақ (60 күннен астам) мерзімге босату;

5) Сақтанушының шаруашылық қызметін тоқтату немесе оны ұзақ мерзімге (60 күннен астам) тоқтата тұру;

6) сақтандыру орны есіктерінің немесе сақтандырылған мүлікті сақтауға арналған арнайы ыдыстардың кілттерін жоғалту және мұндай құлыптардың кілттері жоғалған жағдайда, құлыптарды тең бағалыларға дереу ауыстырудан бас тарту.

5.5.10. Осы Ереженің 12-13-бөлімінде және Шартта көрсетілген міндеттемелерге қосымша Сақтанушы міндетті:

1) тәуекел дәрежесін арттыратын мән-жайларды жою үшін барлық шараларды қабылдау, ал мұндай мүмкіндік болмаған кезде қолданыстағы қауіпсіздік шараларын күшейтуге;

2) жұмыс уақыты аяқталғаннан кейін және шаруашылық қызметі уақытша тоқтатылған кезде сақтандыру аумағына және арнайы қоймаларға кіруге мүмкіндік беретін есіктерді, терезелерді және басқа да ойықтарды жабуға;

3) Шарт жасау кезінде қолда болған және Сақтандырушының талабы бойынша қосымша орнатылған барлық күзет жүйелерінің немесе құрылғылардың үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз етуге;

4) Сақтанушының шаруашылық қызметінде уақытша пайдаланылмайтын сақтандыру орындарының үй-жайларында күзет жүйелерінің немесе құрылғылардың үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз етуге;

5) Шарт жасасу кезінде қолда бар, сондай-ақ Сақтандырушының талап етуі бойынша орнатылған күзет жүйелерінің немесе құрылғыларының барлық өзгерістері Сақтандырушымен келісілуге тиіс, сондай-ақ жазбаша нысанда расталуға тиіс.

5.6. Көлік құралының басып кетуінен, басқарылатын ұшатын объектілердің, олардың бөліктерінің немесе осы объектілерде тасымалданатын жүктерінің соқтығысуынан немесе жерге құлауынан, ұшатын объектінің дыбыстық кедергіні еңсеруінен сақтандыру

5.6.1. Сақтандырушы төмендегілердің нәтижесінде сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы салдарынан Сақтанушыға келтірілген залалды өтейді:

1) көлік құралының сақтандырылған мүлікті басып кетуі.

Бұл жағдайда көлік құралының басып кетуі деп көлік құралының (оның ішінде рельс арқылы қозғалатын) сақтандыру мүлкімен тікелей соқтығысуы түсініледі.

2) басқарылатын ұшатын объектілердің, олардың бөліктерінің немесе осы объектілерде тасымалданатын жүктің жерге құлауы немесе соқтығысуы;

3) ұшатын объектінің дыбыстық кедергіні еңсеруі.

Бұл жағдайда дыбыстық кедергіні еңсеру деп ұшатын объектінің дыбыстық кедергіні еңсеру нәтижесінде екпінді толқынның пайда болуы және сақтандырылған мүлкіне тікелей әсер етуі түсініледі.

5.6.2. Ереженің 6-бөлімінде қамтылған ерекшеліктер мен шектеулерге қосымша, Сақтандырушы Сақтанушыға төмендегілердің нәтижесінде келтірілген залалды өтемейді:

1) Сақтанушы, сақтандырылған ғимаратты пайдаланушы немесе олардың қызметкерлері (жеке тұлғалар үшін – сондай-ақ отбасы мүшелері) пайдаланатын көлік құралының басып кетуі;

2) көлік құралдарының опат болуы немесе зақымдануы;

3) табиғи амортизациялық есептеу (тозу);

4) қоршаулар, жолдар мен өзге де көлік жолдары жабындылары жойылған немесе бүлінген жағдайларда.

5.7. Шартта сақтандыру жағдайлары ретінде Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де оқиғалар көзделуі мүмкін.

6. САҚТАНДЫРУ ЖАҒДАЙЛАРЫНАН АЛЫП ТАСТАУ ЖӘНЕ САҚТАНДЫРУДЫ ШЕКТЕУ

6.1. Кез келген жағдайда сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуы салдарынан Сақтанушының мүліктік мүдделеріне келтірілген залал, сондай-ақ сақтандыру нәтижесінде орын алған кез келген қосымша шығындар өтелуге жатпайды:

1) сақтандыру жағдайымен және оны уәкілетті органдарда дәлелдеумен байланысты істерді жүргізуге арналған шығындар (ксерокөшірмеге, нотариаттық куәландыруға, сараптамаға, адвокаттың, өкілдің, аудармашының және т. б. қызметтеріне ақы төлеуге байланысты шығындар);

2) сақтандырылған мүлікті жақсарту және жаңғырту жөніндегі шығындар;

3) үшінші тұлғаларға келтірілген зиян;

4) Сақтанушы Шартқа қол қойылған кезде болған және/немесе білген немесе білуге тиіс болған сақтандырылған мүліктің механикалық сынуы немесе ақаулары;

5) коррозия, эрозия немесе қоршаған ортаның кез келген басқа да ұзақ химиялық немесе атмосфералық әсері, сондай-ақ кірдің, тоттың, қақ пен т.б. шамадан тыс әсері салдарынан механикалық сынулар;

6) сақтандырылған мүлікті арнайы рұқсаты жоқ және арнайы оқудан өтпеген біліксіз персоналдың пайдалануы, сол сияқты ол үшін арнайы оқытылмаған және арнайы рұқсаты жоқ тұлғалардың немесе дайындаушы кәсіпорын белгілеген техникалық сипаттамасы мен пайдалану ережелерін бұза отырып, қызмет көрсетуі және/немесе жөндеуі салдарынан туындаған залал;

7) сақтандырылған мүлікті тиеу, түсіру және тасымалдау нәтижесінде келтірілген залал;

8) егер жинақтаушы және/немесе шығыс материалдары сақтандыру жағдайы басталған кезде ауыстыруды талап етсе немесе 70 (жетпіс) пайызға тозған болса, жинақтаушы және/немесе шығыс материалдарын ауыстыру жөніндегі шығындар;

9) жұмыс процестері және ілеспе факторлар (діріл, шу, электромагниттік кедергілер және т.б.) нәтижесінде болған тозумен, ескірумен, беріктіктің төмендеуімен байланысты кез келген ақаулар мен ресурстың өндірілуі, егер мұндай зақымданулар мен істен шығулардың салдары сақтандырылған мүліктің ішінде оқшауланса;

10) жинақтау немесе үдемелі сипаты бар жүктемелер мен қалыпты пайдалану жағдайларының әсеріне байланысты конструкция элементтерінің зақымдануы (коррозия, шаршаған жарықтар және қатпарлар);

11) қозғалтқыштың, сыртқы қаптама элементтерінің және басқа агрегаттардың жергілікті зақымдануы (жаншылуы және ұрылған жерлері), егер олар сақтандырылған мүлікпен нақты тіркелген оқиғаға байланысты болмаса және ол кезекті келгеннен кейін тексеру кезінде анықталса;

12) техниканы отпен, жылумен өңдеу немесе оны қайта өңдеу мақсатында немесе өзге де мақсаттарда оған өзге де термиялық әсер ету нәтижесінде туындаған техниканың зақымдануынан және/немесе жоғалуынан (жойылуынан) болатын залалдар;

13) сақтандырылған мүлікті бұзу ізінсіз, не сақтандырылған мүлік орналасқан үй-жайға күштеп кіріп ұрлау, сол сияқты құпия (белгісіз) мән-жайлар кезінде оның жоғалуы;

14) қажетті қорғаныс және аса қажеттілік жағдайында жасалған іс – әрекеттерді қоспағанда, Сақтанушының не оның қызметкерлерінің (жеке тұлғалар үшін- сондай-ақ отбасы мүшелері) сақтандыру жағдайының туындауына бағытталған қасақана іс-әрекеттері;

15) Сақтанушының сақтандыру оқиғасымен тікелей себептік байланыстағы қылмыс жасауы;

16) Сақтанушының не оның қызметкерлерінің алкогольмен, уытқұмарлықпен немесе есірткімен масаю күйінде, сондай-ақ ол өз әрекеттерінің мәнін түсіне алмайтын немесе оларға басшылық ете алмайтын күйде жасаған әрекетсіздігі немесе іс-әрекеттері;

17) ядролық энергияның кез келген нысандағы әсері;

18) түрлі әскери іс-әрекеттер немесе әскери іс-шаралар/ арнайы іс-шаралар және олардың зардаптары, зақымдаулар немесе зымыран, снаряд, бомба, басқа құралдар, соғыс құралдары және әскери операцияларды, теңіз қарақшыларының іс-әрекеттерін жүргізу, сондай-ақ азаматтық соғыс, ұлттық толқыныстар, көтеріліс, ереуіл және жаппай тәртіпсіздіктер;

19) ішкі халықтық толқулар мен тәртіпсіздіктер, революциялар, аумақтардың бөлінуі, халық көтерілісі, бүлікшілік, шатасу, бунт, мемлекеттік төңкеріс;

20) ереуілдер,локауттар[1],терроризм актілері[2];

21) әскери немесе азаматтық билік орындарының, тәркілеудің, реквизициялаудың, мәжбүрлеп мемлекет меншігіне алудың өкімдері;

22) төтенше немесе соғыс жағдайын жариялау;

23) дүлей зілзалалар - Шарт жасалған сәтке дейін сақтандыру өтелімі аумағын дүлей зілзала аймағы деп жариялаған кезде;

24) сақтандырылған заттардың өздігінен жануы, ашуы, шіруі немесе басқа да табиғи қасиеттері;

25) егер опырылу сақтандыру жағдайынан туындамаса (судың немесе басқа да сұйықтықтардың жібіту (ерітетін немесе ағытатын) әрекеті нәтижесінде) құрылыстардың немесе олардың бөліктерінің опырылуы;

26) жобадағы (дизайндағы), ерекшеліктердегі, өндірістегі, материалдардағы қателер мен қате есептеулер;

27) жану камераларында пайда болатын жарылыс (детонация) кезінде іштен жану қозғалтқышы бар механизмдердің зақымдануы;

28) мүлікті вакууммен немесе атмосферадан төмен қысыммен зақымдау.

6.2. Шарт бойынша сақтандыру қорғанысы мүліктің мынадай түрлеріне қатысты сақтандыру төлемі туралы талаптарға қолданылмайды:

1) шатырлардан су ағуы (егер шатыр сақтандыру жағдайы кезінде зақымданбаған болса) немесе есік, терезе немесе желкөзді ашық қалдыру;

2) қоршаулардың, жолдар мен өзге де көлік жолдарының жабындары опат болуы немесе бүлінуі;

3) арнайы ескертілмеген және дайындаушы зауыт ұсынбаған қосалқы бөлшектерді, жинақтаушы және/немесе шығыс материалдарын пайдалану;

4) егер Сақтанушы немесе көлікті басқаруға жіберілген адам алкогольден,есірткіден, уытқұмарлықтан масаң күйде болуы және/ немесе ағзаның психомоторлық функцияларына әсер ететін дәрілік препараттарды пайдалануы салдарынан ЖКО кезінде сақтандырылған мүліктің зақымдануы немесе жоғалуы (айдап әкету);

5) саяси себептер бойынша үшінші тұлғалардың құқыққа қарсы іс-әрекеттері;

6) сақтандырылған мүлікті мақсатсыз пайдалану, сондай-ақ техниканы Сақтанушының өтінішінде көрсетілгеннен өзге мақсаттарда пайдалану;

7) сақтандырылған мүлікті арнайы бағдарламалар бойынша, атап айтқанда: сынаулар, тест-драйверлер, рекордтар белгілеу, жарнамалық, ойын-сауық сипатындағы түрлі техниканы немесе декорацияларды көрсету үшін, жүргізуге үйрету, ластанған өртке қарсы күрес үшін, біреуді немесе бірдеңені құтқару үшін және жоғары тәуекелге ие басқа да оқиғаларды көрсету үшін, сол сияқты Сақтанушының мәлімдемесінде көрсетілгеннен өзге мақсаттарда техниканы пайдалану;

8) өздігінен орнатылған электр және өзге қосымша жабдықтың тұйықталуынан сақтандырылған мүліктің ақауы нәтижесінде пайда болған өрт;

9) жолаушылар сыйымдылығының шекті нормаларынан және сақтандырылған мүлікті тиеу нормаларынан асып кетуі;

10) Сақтандырушының жазбаша келісімінсіз сақтандырылған мүлікті жалға, лизингке немесе прокатқа беру;

11) Cақтанушы жалға, жалдауға, лизингке берген сақтандырылған мүлік оған қайтарылмаса;

12) сақтандырылған мүлікті көліктің кез келген түрімен тасымалдау/тіркеп сүйреу кезінде, сақтандырылған мүлікпен басқа көлік құралдарын тіркеп сүйреу кезінде болған жағдайлар;

13) Сақтандырушы осы мүлікке өзінің құқығынан бас тартқан жағдайда (абондон), Сақтанушының бүлінген сақтандырылған мүлікті сақтау және тасымалдау жөніндегі шығындары, бұл ретте сақтандыру төлемін жүзеге асыру кезінде жоғалған сақтандырылған мүліктің қалдық құнын ұстап қалып, сондай-ақ Сақтанушының жарамсыз (опат болған) мүлікті жою жөніндегі шығындары өтелмейді;

14) сақтандырылған мүлікпен бірге жоғалған сигнал беру жабдығы және/немесе айдап әкетуге қарсы құрылғының, сондай-ақ Шарттың қолданылу кезеңінде орнатылған бекіту құрылғыларының құны;

15) Сақтанушының заңнамалық немесе басқа да нормативтік актілерде белгіленген өртке қарсы қауіпсіздік ережелері мен нормаларын, үй-жайлар мен құндылықтарды қорғау, сақтау, жұмыстарды жүргізу қауіпсіздігі немесе өзге де ұқсас нормаларды бұзуы немесе егер мұндай бұзушылықтар Сақтанушының рұқсатымен жүзеге асырылған болса, не уәкілетті органдардың анықталған бұзушылықтарды және/немесе кемшіліктерді жою туралы ұйғарымдарын мерзімінде орындамауы;

16) сақтандырылған мүліктің сақталуын қамтамасыз етпеу, атап айтқанда тауарды тиісті күзетусіз қалдыру, тиек құрылғыларын және/немесе құрылғыларды жұмыс жағдайына келтірмеу, сол сияқты ондай мүліктің болмауы, өзге де қауіпсіздік шараларының болмауы, сол сияқты оларды жұмыс жағдайына келтірмеу;

17) сақтандырылған мүлікті стандарттарда, техникалық шарттарда, технологиялық нұсқаулықтарда, сақтау жөніндегі нұсқаулықтарда, мүліктің жекелеген түрлерін сақтау ережелерінде, дайындаушы зауыттың өзге де нормативтік құжаттарында және құжаттарында белгіленген сақтау шарттарын (режимін) бұза отырып сақтау;

18) сақтандырылған мүліктің сақтандыру аумағынан тыс жерлерде зақымдануы/жоғалуы;

19) Сақтанушыда тауардың сақтауға қабылданғанын растайтын тауардың қойма құжаттары болмауы;

20) сақтандыру жағдайы ретінде сақтандыру шартында нұсқалмаған жағдайлар;

21) сақтандыру аумағынан немесе сақтандыру қорғанысының әрекет ету мерзімінен тыс сақтандыру жағдайдың басталуы.

6.3. Cақтандыру қорғанысы мыналарға таралмайды:

1) өндірістегі немесе саудадағы үзіліс;

2) жалдау немесе пәтер ақысының түсімдерінің жоғалуы;

3) пайданы жоғалту;

4) сақтандыру жағдайынан кейін аумақты тазалау және құрылыстарды бұзу;

5) тауар түрін жоғалту;

6) өзге жанама шығындар (мысалы, жіберіп алған пайда), олар сақтандыру жағдайынан туындаған болса да;

7) моральдық зиян;

8) сот шығындары.

6.4. Егер Сақтандырушы осы Ереженің 6.1-6.3 тармақтарында көрсетілген оқиғаларға сілтеме жасай отырып, зиянды өтеуден бас тартса, онда Сақтанушы өзіне келтірілген залалдың осы оқиғалардың басталуына тікелей де, жанама да байланысты болмағанын дәлелдеуге тиіс.

6.5. Сақтандырушы Cақтанушының (Cақтандырылушының) ықтимал шығындарды азайту үшін ақылға қонымды және оған қолжетімді шараларды қасақана қабылдамауы салдарынан туындаған шығындар бөлігінде сақтандыру төлемін жүзеге асырудан босатылады.

6.5-1. Егер сақтандыру жағдайы келесі жағдайлардан орын алса, Сақтандырушы сақтандыру төлемін жүзеге асырудан босатылады:

1) жұқпалы аурудың кез келген түріне байланысты тікелей немесе жанама шығындар (сонымен қоса, 2019 коронавирус ауруы (COVID-19) және оның кез келген мутациясы және түрлері);

2) БҰҰ немесе саудалық немесе экономикалық санкциялар, Еуропалық Одақ, Ұлыбритания немесе АҚШ заңдары мен нормалары және өзге де уәкілеттелген халықаралық ұйымдардың санкциялары және нормативті актілері немесе қарар шығарудың шектеулеріне сәйкес Сақтандырушыға, оның нәтижесінде айыппұл салынған, қандай да бір санкция немесе нормативтік актілер туралы заңның бұзылуы;

3) кибершабуыл, компьютерлік вирус, желінің бұзылуы салдарынан, т.б., және сервер, интернет бұлты, поративтік құрылғы, компьютер, интернет-ресурстарда сақталатын ақпараттық қауіпсіздіктің бұзылуы, дербес деректердің, құпия ақпараттың және жеке деректердің жоғалуы/кемуі.

4) Асбест, асбест талшықтары немесе асбесті бар кез келген өнімнің, сондай-ақ радиоактивті изотоптардың әсері (осы Ережелердің сақтандыру өнімдеріне қолданылуы кезінде).

6.6. Шартта сақтандыру ерекшеліктерінің өзге тізбесі және сақтандырудың өзге де шектеулері көзделуі мүмкін.

7. САҚТАНДЫРУ ЖАҒДАЙЫНАН БОЛҒАН ШЫҒЫНДАРДЫ АЗАЙТУҒА БАҒЫТТАЛҒАН ШЫҒЫНДАРДЫ ӨТЕУ

7.1. Ережеге сәйкес жасалған Шарт бойынша, егер олар қалаған нәтижеге әкелмесе де, сақтандыру жағдайының нәтижесіндегі залалдың алдын алуға немесе азайтуға бағытталған қажетті және орынды шығындар өтелуге жатады.

7.2. Егер Сақтандырушы бұл шығындарды қалыптасқан жағдайларда ақылға қонымды және орынды деп таныса, Шартқа сәйкес Сақтанушының залал мөлшерін белгілеуге және себептерін тексеруге байланысты шығындары өтеледі.

7.3. Егер бұл келісілсе және Шартта көрсетілсе, Сақтандырушы сақтандыру жағдайы нәтижесінде орын алған Сақтанушының мынадай шығындарын өтейді:

1) сақтандырылған мүліктің қалған бөліктерін, оның ішінде ғимараттарды бұзуды, қоқыстарды және басқа да қалдықтарды жақын маңдағы қоқыс төгетін жерге шығаруды, қоймалауды және жоюды қоса алғанда, аумақты тазарту бойынша (тазалау және сыну бойынша шығындар).

2) өртті сөндіру, егер Сақтанушы мен Сақтандырушы осы шығындарды орынды деп таныса;

3) тасымалдауға және қорғауға - мұндай шығындар сақтандырылған мүлікті қалпына келтіру немесе бұрынғы орнына қайта орнату кезінде кейде жылжыту, өзгерту немесе басқа да мүлікті қорғауды қамтамасыз ету қажет болуына байланысты. Бұған, мысалы, ғимараттар қабырғалары мен бөліктерін көшіру, бұзу және қалпына келтіру кезінде немесе бар ойықтарды кеңейту кезінде машиналар мен жабдықтарды монтаждау және бөлшектеу шығындары жатады;

5) Сақтанушының сақтандыру жағдайының басталуы нәтижесінде туындайтын басқа да қосымша шығындары. Ережелерді 6.3-тармағында көрсетілген Сақтанушының шығындары егер бұл шартта арнайы айтылған жағдайда және егер сақтандырылған мүліктің опат болуы, зақымдануы немесе жоғалуынан Сақтанушыға келтірілген залал өтелуге жататын болса ғана өтелуге жатады.

Жер мен суды зарарсыздандыруға байланысты шығындар өтелмейді;

Егер шартта өтелуге жататын шығындардың ең жоғары сомасы көрсетілмесе, онда Cақтандырушы жүзеге асыратын жалпы сақтандыру төлемі Шартта көрсетілген жалпы сақтандыру сомасынан аспауы тиіс.

7.4. Ереженің осы бөліміне сәйкес сақтандырылған Сақтанушының шығындары сақтандыру сомасы мен сақтандырылған мүліктің сақтандыру құнының арақатынасына барабар өтеледі.

7.5. Егер осы бөлімде көрсетілген шығындарды Сақтанушы Сақтандырушының тікелей нұсқауларының нәтижесінде жүргізген болса, тіпті егер тиісті шаралар сәтсіз болса да, олар сақтандыру сомасына қатыссыз толық көлемде өтеледі.

8. ШАРТ ЖАСАУ ТӘРТІБІ

8.1. Шарт Сақтанушының Сақтандырушы белгілеген нысан бойынша толтырылған жазбаша өтініші негізінде жасалады. Сақтанушы сақтандырылатын азаматтық-құқықтық жауапкершілікке қатысты тәуекел дәрежесін айқындау мақсатында өтініште өзіне қойылған барлық сұрақтарға жауап беруге міндетті. Сақтанушының өтініші Шарттың ажырамас бөлігі болып табылады. Сақтанушы өтініште жалған мәліметтер көрсетсе, Сақтандырушы сақтандыру жағдайы басталған кезде Сақтанушыға сақтандыру төлемін төлеуден бас тартуға құқылы. Аталған өтінішті толтыру кезінде Сақтанушы сақтандыру тәуекелін бағалау үшін елеулі маңызы бар өзіне белгілі барлық мән-жайлар туралы Сақтандырушыға хабарлауға міндетті.

8.2. Шарт жасау үшін Сақтандырушы сақтандыру тәуекелінің дәрежесін сипаттайтын қосымша құжаттарды талап етуі мүмкін.

8.3. Сақтандырушы Сақтанушымен шарт жасаудан себептерін түсіндірмей бас тартуға құқылы.

8.4. Шарт Тараптардың сақтандыру шартын жасауы арқылы жазбаша нысанда жасалады.

8.5. Шарт мыналарды қамтуы керек:

1) Тараптармен сақтандыру шарттың жасалуы;

2) Сақтанушының Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген сақтандырудың үлгілік шарттарына не Сақтандырушы біржақты тәртіппен (қосылу шарты) әзірлеген сақтандыру қағидаларына қосылуы және Сақтандырушының Сақтанушыға сақтандыру полисін ресімдеуі туралы ережелер көзделуге тиіс.

8.6. Шарт жоғалған жағдайда Сақтандырушы Сақтанушының жазбаша өтініші негізінде оған Шарттың телнұсқасын беруге міндетті, содан кейін жоғалған шарт жарамсыз деп саналады және ол бойынша сақтандыру төлемдері жүргізілмейді.

8.7. Шарт интернет ресурстар (онлайн) арқылы жасалуы мүмкін. Интернет ресурстар арқылы шарт жасасуға қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған.

8.8. Шарт жасасу кезінде Cақтанушы Cақтандырушыға сақтандыру жағдайының басталу ықтималдығын және оның басталуынан (сақтандыру тәуекелінен) болатын ықтимал шығындардың мөлшерін айқындау үшін елеулі мәні бар, Cақтанушыға белгілі мән-жайларды, егер бұл мән-жайлар Cақтандырушыға белгілі болмаса және белгілі болуға тиіс болмаса, хабарлауға міндетті.

Осы Қағидаларда немесе шарт жасасу кезеңінде Cақтанушыға жіберілген Сақтандырушының жазбаша сұрау салуында айқын айтылған мән-жайлар eлеулі деп танылады.

Сақтанушының Cақтандырушының жазбаша сұрау салуында көрсетілген сұрақтарға елеулі мән-жайларға қатысты жауаптары болмаған кезде сақтандыру шарты жасалмайды.

Егер сақтандыру шарты Cақтандырушының қандай да бір сұрақтарына Сақтанушының жауаптары болмаған кезде жасалған болса, соңғысы Cақтанушы тиісті мән-жайларды хабарламаған негізде кейіннен шартты бұзуды немесе оны жарамсыз деп тануды талап ете алмайды.

8.9. Сақтанушы өз қолымен өзінің келісімін растайды және компанияның "дербес деректер және оларды қорғау туралы"Қазақстан Республикасының №94-V Заңына сәйкес өзінің дербес деректерін жинауды, өңдеуді жүзеге асыруына рұқсат береді.

Қажет болған жағдайда Сақтанушы қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл бойынша ҚР заңнамасының талаптарын сақтау мақсатында Сақтандырушы сұратқан барлық қажетті құжаттарды ұсынуға міндеттенеді.

Сауалнамаға қол қоя отырып, Сақтанушы ол жүзеге асыратын операция қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастырумен (жылыстатумен) және террористік қызметті қаржыландырумен байланысты емес екенін растайды.

8.10. Шарттың мазмұнына осы Қағидаларда қамтылған шарттардан өзгеше талаптарды енгізу қажеттілігі туындаған жағдайда, бұл шартта немесе оған қосымшаларда көрсетіледі.

8.11. Шарт жасасу кезінде, сондай-ақ сақтандыру талаптары өзгерген кезде Cақтанушы мүлікті сақтандыру сомасының лимиттеріне және Cақтандырушының ішкі құжаттарына сәйкес қарап-тексеру үшін беруге міндетті. Шарт жасасу кезінде зақымданған мүлік бөлшектері үшін Cақтандырушы жауапты болмайды.

8.12. Сақтандырудың осы түрі бойынша шарттар регламенттелген сақтандыру сомасымен Басқарма Төрағасының бекітілген бұйрығына сәйкес нөмірленуі және тігілуі тиіс. Сондай-ақ, мұндай шарттар бойынша жоғарыда көрсетілген бұйрыққа сәйкес жұмыстар жүргізу қажет.

8.13. Тараптардың келісімі бойынша шартқа өзге де талаптар енгізілуі мүмкін.

9. ШАРТТЫҢ ҚОЛДАНЫЛУ МЕРЗІМІ МЕН ОРНЫ.

ШАРТ МЕРЗІМІН ҰЗАРТУ

9.1. Шарт Сақтанушы сақтандыру сыйлықақысын төлеген сәттен бастап, ал бөліп төлеген кезде, егер Шартта өзгеше көзделмесе, бірінші сақтандыру жарнасын төлегеннен бастап күшіне енеді және тараптар үшін міндетті болып саналады.

9.2. Егер Сақтандырушы мен Сақтанушы өзгеше көздемесе, жасалған Шарттың қолданылу мерзімі онда көрсетілген сақтандыру кезеңіне сәйкес келеді.

9.3. Сақтандыру қорғанысы Сақтандырушының банк шотына немесе кассасына Сақтанушыдан сақтандыру сыйлықақысы түскен күннен кейінгі күннің 00 сағатынан, ал оны бөліп төлеу кезінде, егер шартта өзгеше көзделмесе, бірінші сақтандыру жарнасы түскен күннен басталады.

Сақтандыру қорғанысының қолданылу мерзімі Шартта көрсетілген мерзім болып табылады. Сақтандырушының жауапкершілігі келісілген мерзімнің басталуымен басталады, бірақ Шартта көрсетілген сақтандыру қорғанысының қолданылу кезеңі басталған күннен ерте емес, оның ішінде сақтандыру жарнасын (сыйлықақысын) төлеу туралы талап кейінірек қойылса да, Сақтанушы дереу төлеген жағдайларда да басталады.

9.4. Сақтандырушы алдын ала сақтандыру қорғанысын ұсынған жағдайда Сақтандыру шарты Сақтанушы сақтандыру сыйлықақысын Сақтандырушы көрсеткен мерзімде төлеген жағдайда, осындай қорғанысты ұсыну туралы жазбаша растауда көрсетілген күннен бастап күшіне енеді.

9.5. Сақтандырушы Шарттың қолданылуы басталғанға дейін орын алған және Сақтанушы сақтандыруға өтініш берген кезде білген немесе білуге тиіс болған сақтандыру жағдайы нәтижесінде Сақтанушыға келтірілген залалды өтемейді.

9.6. Сақтандыру қорғанысының қолданылу кезеңі Шартта көрсетілген мерзімде аяқталады.

Егер сақтандыру объектісінің сипатынан өзгеше туындамаса немесе Шартта көзделмесе, сақтандыру аумағы мүліктің орналасқан жеріне сәйкес келеді.

9.7. Мүліктің орналасқан жері болып сақтандырылған мүлік орналасқан ғимараттар, үй-жайлар мен жер учаскелерін табылады. Сақтандыру аумағының мекенжайы Шартта көрсетіледі.

9.8. Егер Шартта өзгеше көзделмесе, жылжымалы мүлік сақтандыру аумағының шегінде болған жағдайда ғана сақтандырылған болып есептеледі.

9.9. Егер Шартта келесі аталған мүлікті сақтандыру көзделсе, онда бұл мүлікті сақтандыру орны Сақтандырушының талаптарына сәйкес келетін арнайы сақтау орындары (сейфтер және т. б.) орнатылған арнайы жабдықталған үй-жайлар ғана бола алады:

1) кез келген валютадағы қолма-қол ақша;

2) құжаттар мен бағалы қағаздар;

3) пошта маркалары;

4) монеталар мен медальдар;

5) үй-жайдағы әшекей болып табылатын заттарды қоспағанда, бағалы металдар және олардан жасалған бұйымдар;

6) зергерлік бұйымдар, інжу және асыл тастар;

7) Шартта арнайы көрсетілген басқа да мүлік.

9.10. Бұл ретте кассалық аппараттар, ақша автоматтары мен монета қабылдағыштары бар автоматтар (ауыстыру автоматтарын қоса алғанда) арнайы сақтау орындары болып табылмайды.

9.11. Егер шартта өзгеше айтылмаса, Сақтандыру шарты бір жылдан кем мерзімге жасалуы мүмкін, ал сақтандыру сыйлықақысы толық емес ай толық болып есептелетін жылдық сыйлықақының мынадай мөлшеріне белгіленеді:

Сақтандыру қорғанысының қолданылу мерзімі	Жылдық сақтандыру сыйлықақысынан сақтандыру сыйлықақысының %-дағы мөлшері
1 ай және одан аз	20
2 ай	30
3 ай	40
4 ай	50
5 ай	60
6 ай	70
7 ай	75
8 ай	80
9 ай	85
10 ай	90
11 ай	95

9.12. Бір жылдан ұзақ мерзімге сақтандырған кезде жалпы сақтандыру сыйлықақысы шарт бойынша сақтандыру сыйлықасының әр жыл сайынғы сомасы ретінде белгіленеді.

9.13. Егер Шартта өзгеше көзделмесе, Шарт тараптардың келісімі бойынша тараптардың бірін бұл туралы Шарт тоқтатылған күннен 30 (отыз) күнтізбелік күн бұрын хабардар еткен жағдайда келесі мерзімге ұзартыла алады.

9.14. Егер шартта өзгеше айтылмаса , шарт Шарттың аяқталған күні ретінде Шартта көрсетілген көрсетілген күннің 24 сағатында не Cақтандырушы шарт бойынша сақтандыру сомасы мөлшерінде сақтандыру төлемін (сақтандыру төлемдерін) жүзеге асырған кезде өз қолданысын тоқтатады.

10. САҚТАНДЫРУ СОМАСЫН АНЫҚТАУ ТӘРТІБІ. ФРАНШИЗА

10.1. Сақтандыру сомасы – сақтандыру обектісі сақтандырылған және сақтандыру жағдайы басталғанда Сақтандырушының жауапкершілігінің шекті көлемін білдіретін ақша сомасы. Мүлікті сақтандыруда сақтандыру сомасы оның шарт жасау сәтіндегі нақты құнынан (сақтандыру құны) аспайды.

10.2. Тараптар шартта айқындалған мүліктің құнына дау айта алмайды, тек Сақтандырушы өзінің Сақтанушымен әдейі жаңылыстырылғанын дәлелдеген жағдайларды қоспағанда.

10.3. Сақтандыру сомасының мөлшері Тараптардың келісімімен мүліктің шарт жасау сәтіндегі нақты бағасын растайтын құжаттар негізінде белгіленеді.

10.4. Нақты құн (сақтандыру құны) шарт жасалған күні қолданыста болған бағаларға сүйене отырып есептеледі және сақтандыру құнының мынадай анықтамалары қолданылады:

1) жаңа (қалпына келтіретін) құн – осы аймақта қабылданған жаңа құрылыстың құны, архитектор қызметінің төлемін және конструкциялау, жоспарлау және құрылыс жөніндегі басқа да шығындар немесе сол түрдегі және сападағы мүлікті сатып алуға не дайындауға талап етілетін сома;

2) нақты құн –негізінен оның амортизациялық есептелу (тозу) дәрежесіне сәйкес келетін құнды шегергенде құрылыстың жаңа құны (жаңа құрылыс салудың құны);

3) нарықтық құны (орындау құны) – Сақтанушы мүлікті немесе оның жасалуына жұмсалған материалдарды сата алатын сома, егер бұл мүлікті Сақтанушының кәсіпорнында пайдалану мүммкін болмаса.

4) кепілдік, лизтингтік, қалған құн – қарыз, лизинг шарты бойынша немесе бухгалтерлік құттарда көрсетілетін сома;

10.5. Сақтандырушы мен Сақтанушы арасындағы келісім бойынша мүліктің нақты құны тәуелсіз сараптамалық бағалау негізінде анықталуы мүмкін, егер оны басқа түрде анықтау қиындатылған және сақтандырылған мүлік туралы ақпаратты бұрмалауға әкелуі мүмкін болса. Бұл ретте тәуелсіз сараптамалық бағалау жүргізу бойынша шығындарды Сақтанушы көтереді.

10.6. Шартта франшиза көзделуі мүмкін, яғни Сақтандырушы өтемейтін сақтандыру жағдайының нәтижесінде Сақтанушыға келтірілген зиянның бір бөлігі.

10.7. Франшиза түрі және мөлшері Сақтандырушы мен Сақтанушы арасындағы келісім бойынша белгіленеді және Шартта көрсетіледі.

10.8. Шарт түрі мен мөлшері тараптардың келісімімен белгіленетін шартты және шартсыз франшизамен (франшиза – Сақтандырушының белгілі мөлшерден аспайтын шығындарды өтеуден босатылуын көздейтін және сақтандыру сомасының белгілі бір пайызы ретінде немесе абсолютті мөлшерде айқындалатын Шарттың талабы) жасалады.

10.9. Шартты франшиза кезінде Сақтандырушы франшизаға белгіленген сомадан аспайтын залал жауапкершілігінен босатылады және егер залалдың сомасы франшизадан асып кететін болса, залалды толығымен өтеуі тиіс. Шартсыз франшизада барлық жағдайларда залал белгіленген франшизаны шегере отырып өтеледі.

10.10. Франшиза бір сақтандыру жағдайы немесе әр сақтандыру тәуекелі үшін белгіленуі мүмкін. Егер бірнеше сақтандыру жағдайы немесе сақтандыру тәуекелі орын алса, франшиза сомасы олардың әрқайсысы бойынша залады есептегенде ескеріледі.

10.11. Франшиза сақтандыру сомасына пайызбен немесе абсолютті мөлшерде белгіленеді.

11. САҚТАНДЫРУ СЫЙЛЫҚАҚЫСЫ, ОНЫ БЕЛГІЛЕУ ЖӘНЕ ТӨЛЕУ ТӘРТІБІ

11.1. Сақтандыру сыйлықақысы – Сақтандырушының Шартта белгіленген мөлшерде Сақтанушыға (Пайда алушыға) сақтандыру төлемін жүргізу міндеттемелерін алғаны үшін Сақтанушы төлеуі тиіс ақша сомасы, ол Сақтандырушының тарифтері бойынша анықталады (сақтандыру объектісі мен тәуекел сипатын ескере отырып, сақтандыру сомасының бірлігінен алынатын сақтандыру сыйлықақысының ставкасы), Сақтандырушы ұсынылған ақпаратты ескере отырып әрбір жағдайда жеке есептеледі және Сақтанушымен келісіледі.

11.2. Егер Шартта өзгеше көзделмесе, Сақтанушы сақтандыру сыйлықақысын (сақтандыру жарнасын) Сақтандырушыдан сақтандыру туралы жазбаша растау және сақтандыру сыйлықақысын (сақтандыру жарнасын) төлеуге арналған тиісті шот алынғаннан кейінгі 3 (үш) банк күні ішінде төлеуі тиіс. Сақтанушы қосымша сақтандыру сыйлықақысын Сақтандырушының тиісті шотында көрсетілген мерзімде, бірақ бұл шот алынғаннан кейінгі 15 (он бес) күнтізбелік күннен кешіктірмей төлейді, егер Шартта өзгеше көзделмесе. Сақтандыру шартының ережелеріне сәйкес сақтандыру сыйлықақысының төлемі бір уақытты төлеммен немесе бөліп төлеумен жүзеге асады.

11.3. Егер сақтандыру сыйлықақысы немесе сақтандыру жарнасы мерзімінде төленбесе, Сақтандырушы сақтандыру сыйлықақысы төленбеген күннен бастап Шартты бұзуға құқылы. Егер сақтандыру жағдайы басталған кезде сақтандыру сыйлықақысы (бірінші сақтандыру жарнасы) төленбеген болса, Сақтандырушы өзінің Шарт бойынша міндеметтемелерін орындаудан босатылады және көрсетілген кезеңде болған сақтандыру жағдайлары үшін жауапкершілікті көтермейді. Бұл ретте Сақтандырушыдан Сақтанушыға жазбаша хабарландыру қажет емес.

11.4. Егер сақтандыру жағдайы енгізілуі мерзімі өткен белгілі бір сақтандыру жарнасын (сақтандыру сыйлықақысын) төлегенге дейін басталса, Cақтандырушы сақтандыру төлемінің мөлшерін айқындау кезінде төленбеген сақтандыру жарнасының (сақтандыру сыйлықақысының) сомасын есепке алуға құқылы.

11.5. Егер келесі сақтандыру жарнасы уақтылы төленбесе, онда Сақтандырушы Сақтанушыға белгілі бір сақтандыру жарнасын төлеу мерзімін тағайындайды, ол осы мерзім өткеннен кейін болатын құқықтық салдарларды көрсете отырып, кемінде 15 (он бес) күнтізбелік күнді құрайды.

11.6. Сақтандыру сыйлықақысын (сақтандыру жарнасын) төлеу мерзімі өткен кезде Сақтандырушы Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 353-бабына сәйкес залалдарды өтеуді, сондай-ақ мерзімі өткен үшін өсімпұл төлеуді талап етуге құқылы.

11.7. Сақтандыру сыйлықақысын бөліп төлеуге енгізген кезде белгіленген мерзімде төленбеген кезекті сақтандыру жарналары 11.5-тармаққа сәйкес мерзімі ұзартылған болып есептеледі. Ережесін. Егер Cақтанушы кезекті жарнаны төлеу мерзімін өткізіп алса, бұл ретте Cақтандырушы 11.5-тармаққа сәйкес сақтандыру жарнасын төлеу мерзімін кейінге қалдырып, сақтандыру жағдайы орын алса, сақтандыру сыйлықақысының төленбеген бөлігі дереу енгізілуге тиіс немесе мерзімі өткен сақтандыру сыйлықақысының сомасы Пайда алушыға тиесілі сақтандыру төлемінің мөлшерінен шегерілетін болады, мерзімі өткен сақтандыру сыйлықақысының сомасы үшін есептеледі.

11.8. Сақтанушының сақтандыру сыйлықақысын төлемеуіне байланысты Сақтандырушының шартты бұзуы соңғысын сақтандыру қорғауы қолданылған және Сақтандырушы Сақтанушының алдындағы өз міндеттемелері бойынша жауап беруге тиіс болған кезең үшін сақтандыру сыйлықақысын төлеу міндетінен босатпайды.

11.9. Егер Шартта өзгеше айтылмаса, оны бір жылдан кем мерзімге жасау кезінде сақтандыру сыйлықақысы жылдық сыйлықақыдан (бұл ретте толық емес ай толық болып есептеледі) мынадай мөлшерде белгіленеді:

Мерзім	15 күнге дейін	1 айға дейін	2 айға дейін	3 айға дейін	4 айға дейін	5 айға дейін	6 айға дейін	7 айға дейін	8 айға дейін	9 айға дейін	10 айға дейін	11 айға дейін
%	15%	20%	30%	40%	50%	60%	70%	75%	80%	85%	90%	95%

11.10. Бір жылдан көп мерзімге сақтандырған жағдайда шарт бойынша толық сақтандыру сыйлықақысы әрбір жыл үшін сақтандыру сомасы ретінде белгіленеді.

11.11. Шартта толық сақтандыру сыйлықақысы белгіленуі мүмкін. Сондай-ақ шартта сақтандыру сомасы мен сақтандыру тарифіне сүйене отырып, әрбір объект және/немесе әрбір сақтандыру тәуекелі бойынша сақтандыру сыйлықақысы белгіленеді.

11.12. Сақтандырушы төленетін сақтандыру сыйлықақысының мөлшерін анықтаған кезде тәуекел факторларына байланысты анықталатын негізгі сақтандыру тарифтеріне жоғарылататын және төмендететін коэффициенттерді қолдануға құқылы: сақтандырылған үй-жайдың немесе сақтандырылған бөлмедегі мүліктің өрт сөндіру құралдарымен жабдықталуы, жақын жердегі өрт сөндіру қызметінен, апаттық және жөндеу қызметтерінен қашықтығы және т.б. сақтандыру объектісінің сипаттамалары.

11.15. Сақтандыру сыйлықақысының төлемі Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы – теңгеде жүзеге асырылады.

12. ТАРАПТАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

12.1. Сақтандырушының міндеттері:

1) Cақтанушыны сақтандыру Ережелерімен таныстыру;

2) сақтандыру құпиясын қамтамасыз ету;

3) Пайда алушыға шартта белгіленген мөлшерде, тәртіппен және мерзімдерде сақтандыру төлемін жүзеге асыруға немесе Сақтанушыға және Пайда алушыға Шарттың талаптарына сәйкес сақтандыру төлемін жүзеге асырудан жазбаша дәлелді бас тартуды жіберуге;

4) Сақтанушы (Сақтандырылушы) немесе жәбірленуші (Пайда алушы) не олардың өкілі осы Ереженің 14-бөлімінде көзделген құжаттарды ұсынбаған жағдайда дереу, бірақ үш жұмыс күнінен кешіктірмей жетіспейтін құжаттар туралы оны жазбаша хабардар етуге, Сақтанушыға (Сақтандырылушыға) сақтандыру жағдайы кезінде шығындарды азайту үшін өзі жүргізген ақылға қонымды және орынды шығындарды өтеуге;

5) Сақтанушы Шартты (сақтандыру полисін) жоғалтқан жағдайда-оның телнұсқасын ресімдеу;

6) Осы Ережеде, Шартта немесе Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасында көзделген басқа да әрекеттерді жасауға құқылы.

12.2. Сақтандырушы құқылы:

1) шарт жасасқан кезде сақтандыру мүлкін тексеріп қарауды жүргізуге, ал қажет болған жағдайда оның нақты құнын белгілеу мақсатында сараптама тағайындауға;

2) Сақтанушы ұсынған ақпарат пен құжаттарды, сондай-ақ Сақтанушының Шарт талаптары мен жағдайларын орындауын тексеруге;

3) бүлінген мүлікті тексеруге, шығынның себептері мен мөлшерін анықтауға қатысуға;

4) сақтандыру тәуекелінің ұлғаюына әкеп соғатын мән-жайлар туралы хабарлама алғаннан кейін Шарттың талаптарын өзгертуді немесе тәуекелдің ұлғаюына мөлшерлес қосымша сақтандыру сыйлықақысын төлеуді талап етуге;

5) Сақтанушы Шарт жасасу кезінде Сақтандырушыға хабарланған мән-жайлардағы өзіне белгілі болған елеулі өзгерістер туралы Сақтандырушыға хабарлау міндетін орындамаған кезде Шартты бұзуды талап етуге, егер бұл өзгерістер сақтандыру тәуекелінің ұлғаюына елеулі әсер етуі мүмкін болса, не егер Сақтанушы Шарт талаптарының өзгеруіне немесе тәуекел дәрежесінің ұлғаюына мөлшерлес қосымша сақтандыру сыйлықақысын төлеуге қарсылық білдірсе;

6) сақтандыру жағдайының белгілері бар оқиғаның себептері мен мән-жайларын дербес анықтауға, оның ішінде тиісті мемлекеттік органдар мен ұйымдардан олардың құзыретіне қарай сақтандыру жағдайының басталу фактісін және келтірілген залалдың мөлшерін растайтын құжаттарды сұратуға;

7) Сақтанушыдан сақтандыру жағдайының фактісін, оның басталу мән-жайларын анықтау үшін қажетті ақпаратты талап етуге;

8) Шартта көзделген негіздер бойынша сақтандыру төлемін толық немесе ішінара жүзеге асырудан бас тартуға;

9) Сақтанушы немесе Сақтандырылған адам Шарттың және осы Ереженің талаптарын бұзған жағдайда шартты мерзімінен бұрын тоқтатуға;

10) осы Ережеге, Шартқа және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де іс-әрекеттер жасауға құқылы.

12.3. Сақтанушының міндеттері:

1) Шарт жасасқан кезде Сақтандырушыға сақтандыру тәуекелін бағалау үшін елеулі маңызы бар өзіне белгілі барлық мән-жайлар туралы хабарлауға және Сақтандырушының шарт жасасу туралы шешім қабылдауына;

2) Шартта белгіленген мөлшерде, тәртіппен және мерзімдерде сақтандыру сыйлықақысын төлеуге;

3) сақтандыру талаптарын орындауға (Сақтандырылған адамның Шарт талаптарын бұзуын Сақтанушының өзі Шарт талаптарын бұзу деп есептейді);

4) өртке қарсы қауіпсіздіктің барлық шараларын, оның ішінде өрт күзеті органдарының нұсқамаларын сақтауға, сондай-ақ жол берілген өртке қарсы қауіпсіздік ережелерін бұзушылықтарды уәкілетті орган белгілеген мерзімдерде жоюға;

5) сақтандыру жағдайынан болған залалдарды болдырмау немесе азайту жөніндегі барлық мүмкін болатын және мақсатқа сай шараларды қолдануға;

6) Шарт жасасу кезінде және қолданылу кезеңінде Сақтандырушыға осы сақтандыру объектісіне қатысты ұқсас тәуекелдер бойынша барлық қолданыстағы/жасалатын сақтандыру шарттары туралы хабарлауға;

7) Сақтандырушыны сақтандыру тәуекелінің жай-күйі туралы хабардар етуге;

8) Шарт жасасу кезінде Сақтандырушыға хабарланған мән-жайлардағы өзіне белгілі болған елеулі өзгерістер туралы, егер бұл өзгерістер сақтандыру тәуекелінің ұлғаюына елеулі әсер етуі мүмкін болса, дереу, бірақ 3 (үш) жұмыс күнінен кешіктірмей Сақтандырушыға хабарлауға;

9) тәуекел дәрежесі ұлғайған кезде Шартқа өзгерістер енгізуге және/немесе Сақтанушы Шарттың өзгеруі және/немесе сақтандыру сыйлықақысын қосымша төлеу туралы хабарлама алған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде қосымша сақтандыру сыйлықақысын төлеуге;

10) сақтандыру жағдайының басталуына жауапты адамға суброгация тәртібімен талап ету құқығының Сақтандырушыға өтуін қамтамасыз етуге;

11) сақтандыру жағдайының басталғаны туралы Cақтандырушыны немесе оның өкілін дереу хабардар етуге міндетті. Егер Cақтанушы Cақтандырылушы болып табылмаған жағдайда, мұндай міндет Cақтандырылушыға жүктеледі;

12) осы Ережеде, Шартта және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де іс-әрекеттер жасауға құқылы.

12.4. Сақтанушы құқылы:

1) Сақтандырушыдан сақтандыру талаптарын, өз құқықтарын және Шарт бойынша міндеттерін түсіндіруін талап етуге;

2) сақтандыру төлемін Шартта көзделген тәртіпте және талаптарда алуға, егер Шарт бойынша Сақтанушы Пайда алушы болып табылса;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте Сақтандырушының сақтандыру төлемін жүзеге асырудан бас тартуына немесе оның мөлшерін азайтуына дау айтуға;

4) Шартты бұзу болжанған күнге дейін 30 күннен кешіктірмей Сақтандырушыны міндетті түрде жазбаша хабардар ете отырып, мерзімінен бұрын бұзуға;

5) Шарттың (сақтандыру полисінің) жоғалуы жағдайында оның телнұсқасын алуға;

6) осы Ережеге, Шартқа және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де іс-әрекеттер жасауға құқылы.

12.5. Пайда алушы құқылы:

1) Сақтандырушыдан сақтандыру шарттар, өзіңін құқықтары және Шарт бойынша міндеттері жайлы түсініктеме талап етуге;

2) Сақтандырушыға сақтандыру төлемі туралы талап қоюға;

3) сақтандыру жағдайы басталған кезде Шартта көзделген тәртіппен және талаптармен сақтандыру төлемін алуға;

4) Сақтандырушының сақтандыру төлемін жүзеге асырудан немесе оның мөлшерін азайтудан бас тартуына Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен дау айтуға;

5) Сақтанушы немесе Сақтандырылған тұлға сақтандыру жағдайының басталғаны туралы барлық жағдайларда, оның жасалғанына немесе жасалмағанына қарамастан, Сақтандырушыны хабардар етуге;

6) Шартқа және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де әрекеттерді жасауға құқылы.

12.6. Осы бөлімде көзделген Тараптардың құқықтары мен міндеттері толық болып табылмайды. Тараптар шарттың өзге тармақтарында немесе талаптарында және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген құқықтарға ие болады және міндеттерді атқарады.

12.7. Тараптардың құқықтары мен міндеттерінің тізбесі Шартпен өзгертілуі (толықтырылуы) мүмкін.

13. САҚТАНДЫРУ ЖАҒДАЙЫ БАСТАЛҒАН КЕЗДЕГІ САҚТАНУШЫНЫҢ ІС-ӘРЕКЕТІ

13.1. Сақтанушы (Сақтандырылушы) сақтандыру жағдайының белгілері бар және/немесе оның салдары сақтандыру жағдайының басталуы болуы мүмкін оқиға басталған кезде, сондай-ақ сақтандыру жағдайының басталғаны туралы өзіне белгілі болған/болуға тиіс болған кезде сақтандыру жағдайының басталғаны туралы өзіне белгілі болған / болуға тиіс болған кезде міндетті:

1) ықтимал шығындардың алдын алу немесе азайту үшін қалыптасқан жағдайларда ақылға қонымды және қолжетімді шаралар, оның ішінде мүлікті құтқару мен сақтау шараларын қабылдау;

2) болған жағдай туралы құзыретті органдарға дереу хабарлауға, уәкілетті мемлекеттік және өзге де құзыретті органдардың оқиғаны құжаттамалық ресімдеуін қамтамасыз етуге және Сақтандырушыны немесе оның өкілетті өкілін/ апаттық комиссарды хабардар етуге;

3) дереу, бірақ кез келген жағдайда 3 (үш) жұмыс күнінен кешіктірмей Сақтандырушыға немесе оның өкілетті өкіліне сақтандыру жағдайы туралы жазбаша нысанда өтініш беруге, сондай-ақ оған оқиғаның мән-жайлары, келтірілген залалдың түрлері мен болжанатын мөлшерлері туралы барлық белгілі мәліметтерді хабарлауға, Сақтандырушымен одан әрі іс-қимылдарды келісуге міндетті. Егер Шартта өзге мерзім және (немесе) хабарлау тәсілі көзделсе, ол шартты мерзімде және Шартта көрсетілген тәсілмен жасалуы тиіс;

4) зардап шеккен мүлікті (егер бұл қауіпсіздік мүдделеріне қайшы келмесе немесе залалдың ұлғаюына әкеп соқпаса) оның Сақтандырушының өкілі оны зақымдаған/опат болған кезде болған түрде қарап тексергенге дейін сақтауға;

5) Сақтандырушының өкіліне бүлінген мүлікті кедергісіз қарау, шығындарды азайту және мүлікті құтқару жөніндегі іс-шараларға қатысу мүмкіндігін қамтамасыз етуге;

6) Сақтандырушының өкіліне сақтандыру жағдайының басталу себептері мен мән-жайларын анықтауға жәрдемдесуге, оның ішінде Сақтандырушыға сақтандыру жағдайының себептері, барысы мен салдары, келтірілген залалдың сипаты мен мөлшері туралы айтуға мүмкіндік беретін оған қол жетімді барлық ақпарат пен құжаттаманы беруге;

7) Сақтандырушыны сақтандыру жағдайының нәтижесінде келтірілген шығындардың қандай да бір өтемін (өтемақысын) алғаны туралы үшінші тұлғалардан дереу жазбаша хабардар етуге;

8) егер Сақтандырушы Сақтандырушының да, Сақтанушының да сақтандыру жағдайының басталуына байланысты мүдделерін қорғау үшін өз өкілін тағайындау қажет деп тапса – аталған Сақтандырушының осындай мүдделерді қорғау үшін аталған тұлғаларға сенімхат немесе өзге де қажетті құжаттар беруге міндетті. Сақтандырушының сақтандыру жағдайының басталуына байланысты Сақтанушының мүдделерін сотта білдіруге немесе өзге де түрде құқықтық қорғауды жүзеге асыруға құқығы бар, бірақ міндетті емес;

9) сақтандыру жағдайының басталуын, сондай-ақ келтірілген залалдарды дәлелдеу ауыртпалығын, оның ішінде сараптама жүргізуге ақы төлеу, сарапшылардың оқиға болған жерге шығуы, мамандарды тарту және кеңес беру, қажетті құжаттар мен т. б. жинау;

10) Сақтандырушыға барлық құжаттар мен дәлелдемелерді беруге және оған келтірілген залал үшін жауапты тұлғаға кері талап ету құқығын өзіне ауысқан Сақтандырушының жүзеге асыруы үшін қажетті барлық мәліметтерді хабарлауға;

11) осы Ережеде, Шартта және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де іс-әрекеттерді орындауға міндетті.

13.2. Егер Сақтанушы осы Ереженің 13.1-тармағында көрсетілген міндеттемелерді орындамаса, Сақтандырушы оған келтірілген зиянды өтеуден бас тартуға құқығы бар. Егер жоғалған (ұрланған) мүлік туралы құзыретті органдарға мәлімделмеген немесе уақтылы мәлімделмеген болса, онда Сақтандырушы сақтандыру төлемін осы мүлікке қатысты бөлігінде ғана жүзеге асыру жөніндегі міндеттен босатылады.

13.3. Сақтандырушы мен оның өкілдерінің бұл үшін қажетті шараларды қабылдай отырып және көрсете отырып, сақтандырылған мүлікті құтқаруға және сақтауға қатысуға құқығы бар, алайда Сақтандырушының немесе оның өкілдерінің бұл әрекеттері оның сақтандыру төлемін жүзеге асыру міндетін тану ретінде қарастырылмайды. Егер Сақтанушы бұған кедергі келтірсе, сақтандыру төлемі шығынның ұлғаюына әкеп соққан шамада қысқарады.

13.4. Егер Сақтанушы Сақтандырылушы болып табылмаса, Сақтандырушыны сақтандыру жағдайының басталғаны туралы хабардар ету және ықтимал шығындарды болдырмау немесе азайту үшін қалыптасқан жағдайларда ақылға қонымды және қол жетімді шаралар қабылдау, оның ішінде сақтандырылған мүлікті құтқару және сақтау шаралары Сақтандырылған адамға, Пайда алушыға, бұл ретте соңғысы үшін Сақтанушы не Сақтандырылған адам жасағанына немесе жасамағанына қарамастан жүктеледі.

13.5. Сақтандырушыны сақтандыру жағдайының басталғаны туралы келісілген мерзімде хабардар етпеу оған сақтандыру төлемінен бас тарту құқығын береді.

14. САҚТАНДЫРУ ТӨЛЕМІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ТУРАЛЫ ШЕШІМ ҚАБЫЛДАУ ҮШІН ҚАЖЕТТІ ҚҰЖАТТАР

14.1. Сақтандырушы сақтандыру төлемі туралы шешім қабылдауы үшін Сақтанушы (Пайда алушы) Сақтандырушыға мынадай құжаттарды беруге міндетті:

1) сақтандыру жағдайының белгілері бар оқиғаның басталуы туралы өтініш;

2) сақтандыру шартының көшірмесі немесе оның телнұсқасы;

3) жеке куәлік үшін құжаттарды қоса алғанда, мүлікті иелену, пайдалану және/немесе билік ету құқығын растайтын құжаттар, жеке тұлғаны дара кәсіпкер ретінде тіркеу туралы куәлік (егер Сақтанушы жеке тұлға болып табылса және жеке кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырса), сақтандыру компаниясында іс жүргізу және сақтандыру төлемін алу құқығына сенімхат (заңды тұлға үшін немесе Пайда алушының мүдделерін білдірген жағдайда);

4) құзыретті органдардың сақтандыру жағдайының басталу фактісін, оның басталу себептерін және ол келтірген шығындардың мөлшерін растайтын құжаттары, оның ішінде:

- өртке қарсы және құқық қорғау органдарының актілері, қорытындылары, өзге де құжаттары, гидрометеоқызметтер, апаттық қызметтер, төтенше жағдайлар жөніндегі агенттіктің, мемлекеттік комиссиялардың немесе басқа да ұйымдардың бөлімшелері, күнтізбелік күні, зиян келтірудің себептері мен мән-жайлары және зиян келтіруде кінәлі адамдар (егер ондайлар бар болса) көрсете отырып;

- прокуратура, тергеу, анықтау, сот органдарының, өрт қадағалау органдарының құжаттары (қылмыстық істің қозғалысы туралы (іс қозғау туралы, қозғаудан бас тарту туралы, тоқтата тұру, тоқтату туралы қаулылар), оқиға болған жерді қарау хаттамасы, айыпталушы ретінде тарту туралы қаулы, сот үкімі),

- Шартта сақтандыру жағдайлары ретінде қаралатын оқиғаларды тергеп-тексеруді, жіктеуді және есепке алуды жүзеге асыратын не сақтандыру жағдайының басталу фактісін растайтын өзге де құзыретті органдардың құжаттары;

5) Сақтанушы (Сақтандырылушы, Пайда алушы) құраған жоғалған және/немесе бүлінген мүліктің бүліну дәрежесі көрсетілген тізбесі; тауар жүкқұжаттары мен чектер, жұмыстарды тапсыру-қабылдау актілері, калькуляциялар, жөндеу-қалпына келтіру жұмыстарына арналған сметалар; уәкілетті орган аккредиттеген тәуелсіз сараптама (бағалау) ұйымдарының қорытындылары; уәкілетті орган аккредиттеген тәуелсіз сараптама (бағалау); тарту шартымен келтірілгеннің мөлшерін растайтын өзге де құжаттар;

6) жылжымалы мүлік, қоймадағы жабдықтар мен тауарлар жойылған немесе бүлінген жағдайда Сақтандырушыға бүлінген, опат болған немесе жоғалған мүліктің тізімдемесін, сондай-ақ олардың құнын және қоймада тауарының бар-жоғын растайтын құжаттарды беруге; бұл тізімдемелер Сақтандырушымен келісілген мерзімде, бірақ кез келген жағдайда сақтандыру жағдайы басталған күннен бастап бір айдан кешіктірілмей берілуге тиіс; тізімдемелер зақымданған заттардың шығын күніне құны көрсетіле отырып жасалады; тізімдемелерді жасау жөніндегі шығындарды Сақтанушы (Сақтандырылушы, Пайда алушы) көтереді.

14.2. Ұсынылған құжаттарды жасау тәртібі мен нысаны, егер олар үшін бұл көзделген болса, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес келуге тиіс. Егер Шартта өзгеше көзделмесе, құжаттар Сақтандырушыға түпнұсқада не нотариалды куәландырылған немесе түпнұсқалық мөрмен куәландырылған және құзыретті ұйымның уәкілетті тұлғасы қол қойған көшірме түрінде беріледі.

14.3. Егер нақты мән-жайларды ескере отырып, қосымша құжаттардың болмауынан сақтандыру жағдайының басталу фактісін анықтау және шығын мөлшерін айқындау мүмкін болмаса, Сақтандырушы қосымша құжаттарды талап етуге құқылы.

14.4. Болған оқиға туралы неғұрлым толық ақпарат алу мақсатында Сақтандырушы құзыретті органдардан (ішкі істер органдарынан, өрт қадағалау органдарынан, авариялық-техникалық қызметтерден, газ желісінің авариялық қызметтерінен), кәсіпорындардан, мекемелер мен ұйымдардан оқиғаның басталу мән-жайлары туралы ақпаратты сұратуға, сондай-ақ оның туындау себептері мен мән-жайларын дербес анықтауға құқылы.

14.5. Қажет болған жағдайда оқиғаның пайда болу себептерін және Сақтандырушының тапсырмасы бойынша шығын мөлшерін анықтау жөніндегі жұмысты тәуелсіз сарапшылар, бағалаушылар, апаттыық комиссарлар және т. б. орындай алады.

15. САҚТАНДЫРУ ТӨЛЕМДЕРІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ТӘРТІБІ МЕН ТАЛАПТАРЫ

15.1. Сақтанушыдан сақтандыру жағдайының белгілері бар оқиғаның басталуы туралы жазбаша өтініш алғаннан кейін, сондай-ақ сақтандыру төлемі үшін қажетті барлық құжаттарды ұсынғаннан кейін Сақтандырушы мынадай іс-әрекеттерді жүзеге асырады:

- сақтандыру жағдайының белгілері бар оқиғаның болу фактісін белгілейді; Сақтанушының өтінішінде келтірілген мәліметтердің сәйкестігін тексереді; Сақтанушының (Сақтандырылушының, Пайда алушының) сақтандырылған мүлікті сақтауда мүддесінің болуын тексереді; сарапшыларды, авариялық комиссарларды тарту қажеттілігін анықтайды, өзге де іс-әрекеттерді жүзеге асырады;

- оқиғаны сақтандыру ретінде тану кезінде сақтандыру төлемінің мөлшерін анықтайды, сақтандыру жағдайы туралы акт құрайды.

15.2. Сақтандыру төлемін Сақтандырушы Пайда алушыға сақтандыру сомасы шегінде жүзеге асырады. Сақтандыру төлемі сақтандыру жағдайының басталуы нәтижесінде Сақтанушыға (сақтандырылушыға) келтірілген нақты залал мөлшерінен аспауы тиіс.

15.3. Егер Шартта өзгеше белгіленбесе, сақтандыру төлемі әрбір сақтандырылған объект бойынша франшиза (шартты, шартсыз) және сақтандыру сомасын ескере отырып жүзеге асырылады.

15.4. Егер сақтандыру сомасы Шарт жасалған күнгі мүліктің нақты құнынан аз болса, онда сақтандыру төлемі сақтандыру сомасының Шарт жасалған күнгі мүліктің нақты құнына қатынасына барабар жүргізіледі. Егер сақтандыру сомасы шарт жасалған күнгі мүліктің нақты құнынан асып кетсе, Шарт жасалған күнгі мүліктің нақты құнынан асып түсетін бөлігінде сақтандыру жарамсыз болып табылады. Сақтандыру сомасының мүліктің нақты құнына сәйкес келмеу фактісін Сақтандырушы сақтандыру жағдайы басталған кезде белгілеуі мүмкін.

15.5. Сақтандырушы зиян мөлшерін Сақтанушы (Пайда алушы) ұсынған құжаттар және/немесе тиісті лицензиясы бар, Сақтандырушы ұсынған және уәкілетті орган аккредиттеген тәуелсіз сарапшы негізінде айқындайды.

15.6. Зиян мөлшері сақтандыру жағдайы басталғанға дейін орын алған мүліктің есептелген амортизациясын (тозуын) алып тастағандағы бүлінген мүлікті қалпына келтіру құнының есебіне сүйене отырып айқындалады.

15.7. Мүлік толық жойылған кезде (тиісті лицензиясы бар тәуелсіз сарапшы қалпына келтіру жөндеуінің орынсыздығы белгіленетін мүлікті жою; сондай-ақ қалпына келтіру жөндеуінің құны сақтандыру жағдайы басталған күнгі мүліктің нақты құнының 70% - нан астамын құрайтын) Сақтандырушы Сақтанушыға келесіні төлеуге құқығы бар:

1) одан әрі пайдалануға жарамды қалдықтардың құнын шегергендегі сақтандыру жағдайы сәтіндегі бүлінген мүліктің нақты құнын;

2) Сақтанушы Сақтандырушыға әрі пайдалануға жарамды қалдықтарды өткізген жағдайда сақтандыру жағдайы сәтіндегі бүлінген мүліктің нақты құнын. Меншік құқығын және/немесе мүлікті/жарамды қалдықтарды беруге, байланысты барлық шығыстар сақтандырумен өтелмейді.

15.8. Сақтандыру төлемі үшінші тұлғалардан осы залалды өтеу тәртібімен алынған сомалар шегеріле отырып жүргізіледі.

15.9. Егер Сақтанушы (Сақтандырылған адам, Пайда алушы) келтірілген залал үшін жауапты тұлғадан өтем алған болса, Сақтандырушы осы тармаққа сәйкес есептелген сақтандыру төлемінің мөлшері франшиза шартында көзделген мөлшерден аспайтын жағдайда, келтірілген нақты залал мен көрсетілген тұлғадан алынған өтем мөлшері арасындағы айырма мөлшерінде сақтандыру төлемін жүзеге асырады.

15.10. Егер сақтандыру төлемін жүзеге асырғаннан кейін Сақтанушы (Сақтандырылушы немесе Пайда алушы) келтірілген залал үшін жауапты тұлғадан өтем алса, оның осы Қағидалардың тармақтарына сәйкес есептелген сақтандыру төлемінің бір бөлігіне ғана құқығы бар, осыған байланысты Сақтандырушы сақтандыру төлемінің артық төленген сомасын қайтаруды талап етуге құқылы, ал Сақтанушы (Сақтандырылушы, Пайда алушы) келтірілген залал үшін жауапты тұлғадан өтем алған адам Сақтандырушыға артық алынған соманы қайтаруды жүргізуге міндетті.

15.11. Егер залал шартсыз франшиза сомасынан аспаса, Сақтандырушы сақтандыру төлемін жүзеге асырудан босатылады. Егер залал шартсыз франшиза сомасынан асып кетсе, онда сақтандыру төлемінің мөлшерін анықтаған кезде залал сомасынан франшиза шегеріледі.

15.12. Шартты франшиза кезінде Сақтандырушы франшизаның белгіленген сомасынан аспайтын залал үшін жауапкершіліктен босатылады және егер оның сомасы франшизадан артық болса, залалды толық өтеуге тиіс.

15.13. Сақтандырушының сақтандыру жағдайы басталған күнгі осы мүліктің нарықтық құны мөлшерінде сақтандыру төлемін жүзеге асырған жағдайда мүлікке немесе оның қалдықтарына құқығы бар.

15.14. Сақтанушының сақтандыру жағдайынан кейін қалған мүліктен, зақымданған болса да, егер Сақтандырушы осы Ереженің 15.13-тармағына сәйкес мүлікке құқық туралы өзінің жазбаша келісімін бермесе, зақымдалған мүліктен бас тартуға құқығы жоқ.

15.15. Сақтандырушы сақтандыру төлемін сақтандыру төлемінің сомасы шегінде заттай нысандағы залалды өтеумен ауыстыра алады.

15.16. Қосарланған мүліктік сақтандыру кезінде (бір сақтандыру объектісін әрқайсысымен дербес шарттар бойынша бірнеше Сақтандырушыда сақтандырғанда) әрбір Сақтандырушы Сақтанушының алдында онымен жасалған Шарт шегінде жауапты болады, алайда Сақтанушы барлық Сақтандырушылардан алған сақтандыру төлемдерінің жалпы сомасы нақты залалдан аспауы тиіс.

15.17. Сақтанушының (Сақтандырылушының) шығындарды болдырмау немесе азайту мақсатында шеккен шығындарын, егер мұндай шығындар қажет болса немесе Сақтандырушының нұсқауларын орындау үшін әкелінген болса, тіпті тиісті шаралар сәтсіз болса да, Сақтандырушы өтеуге тиіс.

15.18. Мұндай шығындар нақты мөлшерде өтеледі, алайда сақтандыру төлемінің және шығыстар өтемақысының жалпы сомасы Шартта көзделген сақтандыру сомасынан (жауапкершіліктің шекті көлемінен) аспайтындай етіп өтеледі. Егер шығындар Сақтанушының (сақтандырылған адамның) Сақтандырушының нұсқауларын орындау нәтижесінде туындаса, олар сақтандыру сомасына қатыссыз толық мөлшерде өтеледі.

15.19. Сақтандырушы Сақтанушының (сақтандырылған адамның) ықтимал шығындарды азайту үшін қисынды және оған қол жетімді шараларды қасақана қабылдамауы салдарынан туындаған залалдар бөлігінде сақтандыру төлемін жүзеге асырудан босатылады.

15.20. Сақтандыру төлемі, егер Сақтанушы (Сақтандырылған адам немесе Пайда алушы) осы Ереженің 14-бөлімінде көрсетілген құжаттарды ұсынбаса немесе залалдың басталу мән-жайларына және оның мөлшеріне қатысты көрінеу жалған мәліметтер берсе жүзеге асырылмайды.

15.21. Егер Шартта өзгеше айтылмаса, онда сақтандыру төлемі жүзеге асырылған Шарт оның қолданылу мерзімінің соңына дейін Шартта келісілген сақтандыру сомасы мен жүзеге асырылған сақтандыру төлемінің мөлшері арасындағы айырмаға тең сақтандыру сомасы мөлшерінде күшін сақтайды.

15.22. 15.21-тармағында көзделген жағдайда сақтандыру төлемін жүзеге асырғаннан кейін Сақтанушының осы Ереженің талаптарымен келесі формула бойынша есептелген (бір жылға жасалған Шарттар үшін) қосымша сақтандыру сыйлықақысын төлей отырып, сақтандырудың қалған мерзіміне қосымша келісім жасасу жолымен шарт бойынша сақтандыру сомасын қалпына келтіруге құқығы бар: Сқос.=СВ х СТ х (N/12), мұнда Сқос. – қосымша сақтандыру сыйлықақысы; СВ – төленген сақтандыру төлемінің мөлшері; СТ – шартта белгіленген сақтандыру тарифі; N – шарттың қолданылуы аяқталғанға дейін қалған толық айлардың саны.

15.23. Сақтандырушы сақтандыру төлемі туралы шешім қабылдау үшін барлық қажетті құжаттарды алғаннан кейін 15-он бес күн мерзімде не Тараптардың келісімімен белгіленген мерзімде сақтандыру төлемі туралы не сақтандыру төлемінен бас тарту туралы шешім қабылдайды, бұл туралы Сақтанушыға (Сақтандырылушыға, Пайда алушыға) жазбаша нысанда хабарлайды.

15.24. Сақтандырушы Сақтанушыға (пайда алушыға) сақтандыру төлемі туралы шешім шығарылғаннан кейін 15-он бес күн мерзімде не Тараптардың келісімі бойынша белгіленген мерзімде сақтандыру төлемін жүзеге асырады.

15.25. Сақтандырушы сақтандыру төлемін уақтылы жүзеге асырмағаны үшін Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 353-бабына сәйкес жауапты болады.

15.26. Сақтандыру төлемнің жүзеге асуының тәртібі және ережелері Шартпен өзгере (толықтырыла) алады.

16. САҚТАНДЫРУ ТӨЛЕМІНЕН БАС ТАРТУ

16.1. Егер сақтандыру жағдайы келесі салдардан болса, Сақтандырушы Сақтанушыға сақтандыру төлемін төлеуден толық немесе ішінара бас тартуға құқылы:

1) қажетті қорғаныс немесе аса қажеттілік жағдайында жасалған іс-әрекеттерді қоспағанда, Сақтанушының (Пайда алушының) сақтандыру жағдайының туындауына бағытталған не оның басталуына ықпал ететін қасақана іс-әрекеттері;

2) Сақтанушының (Пайда алушының) заң актілерінде белгіленген тәртіппен сақтандыру жағдайымен себептік байланыстағы қасақана қылмыстар немесе әкімшілік құқық бұзушылықтар деп танылған іс-әрекеттері.

16.2. Шарт бойынша сақтандыру қорғанысы мүліктің мынадай түрлеріне қатысты сақтандыру төлемі туралы талаптарға қолданылмайды:

1) пайдалануға дайын емес ғимараттар (егер шатырды, сыртқы қабырғаларды салу немесе жөндеу аяқталмаған болса, терезе және есік ойықтары толық жабылмаған және құрылыс ормандары мен қоршаулары бөлшектелмеген болса) және осы ғимараттардағы мүлік.

2) жалға берушілердің мүлкі;

3) маңдайшалар, электрлік жарнама, қалқа, тіреуіштер, антенналар және т. б.;

4) дүкендердің витриналарын, көрмелік витриналарды, көркем өңделген шыны, терезе шынылары, көп қабатты оқшаулау шынылары, брондалған, қорғасын және жез шынылар, шыны блоктар, профильді шынылар, органикалық шыны, шыны шатырлар, сондай-ақ шынылардың көрсетілген түрлерін орнату үшін пайдаланылатын рамалар мен профильдерді қоса алғанда, шыныдан жасалған барлық беттер;

5) Құрылыс және монтаждау жұмыстары кезінде пайдаланылатын машиналар мен жабдықтар, сондай-ақ орнатылатын жабдықтар мен құрылыс объектілері;

6) кез келген валютадағы қолма-қол ақша, бағалы металдар және олардан жасалған бұйымдар, асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдар, маркалар, монеталар, медальдар, картиналар, мүсіндер, антиквариат, коллекциялар немесе өзге де өнер туындылары;

7) құжаттар мен бағалы қағаздар, оның ішінде акциялар, облигациялар, сақтандыру полистері, жинақ кітапшалары, банктік чектер және т. б.;

8) актілер, жоспарлар, бухгалтерлік және іскерлік кітаптар мен есептер, картотекалар, дискілер, дискеталар және басқа да электрондық ақпарат тасығыштар және оларда сақталатын ақпарат;

9) үлгілер, прототиптер және көрме үлгілері;

10) көлік құралдары;

11) монетақабылдағыштары бар автоматтар, оның ішінде ұсақталған автоматтар, сондай-ақ ақша беруге арналған автоматтар олардың ішіндегісімен бірге;

12) Сақтанушының және оның қызметкерлерінің сақтандыру орнындағы жеке заттары;

13) өсіп келе жатқан егін, өсіп тұрған орман, қалжайлар, бұталар, өзге де өсімдіктер мен екпелер; жануарлар.

16.3. Сақтандырушы мемлекеттік органдардың өкімі бойынша сақтандырылған мүлікті алып қою, тәркілеу, реквизициялау, тыйым салу немесе жою салдарынан туындаған залалдар үшін сақтандыру төлемін жүзеге асырудан босатылады.

16.4. Сақтандырушының сақтандыру төлемін жүзеге асырудан бас тартуына мыналар негіз бола алады:

1) Сақтанушының Сақтандырушыға сақтандыру объектісі, сақтандыру тәуекелі, сақтандыру жағдайы және оның салдары туралы көрінеу жалған мәліметтер хабарлауы;

2) Сақтанушының сақтандыру жағдайынан болған залалды азайту жөніндегі шараларды қасақана қолданбауы;

3) Сақтанушының залал келтіруге кінәлі тұлғадан мүліктік сақтандыру бойынша залалдың тиісті өтемін алуы;

4) Сақтанушының Сақтандырушыға сақтандыру жағдайының басталу мән-жайларын тергеп-тексеруге және ол келтірген залалдың мөлшерін белгілеуге кедергі келтіруі;

5) Сақтандырушыға сақтандыру жағдайының басталғаны туралы хабарламау;

6) Сақтанушының сақтандыру жағдайының басталуына жауапты адамға қойылатын талап ету құқығынан бас тартуы, сондай-ақ Сақтандырушыға талап ету құқығының ауысуы үшін қажетті құжаттарды сақтандырушыға беруден бас тартуы. Егер сақтандыру төлемі жүзеге асырылса, Сақтандырушы оны толық немесе ішінара қайтаруды талап етуге құқылы;

7) заң актілерінде көзделген басқа да жағдайлар.

16.5. Сақтандырумен моральдық зиян, ар-намысына, қадір-қасиетіне және іскерлік беделіне нұқсан келтіретін мәліметтерді таратумен келтірілген зиян, Сақтанушының (Пайда алушының) шығындары (оның ішінде айыппұлдар, өсімақылар, тұрақсыздық айыбы, сот шығындары, басқа мүлікті жалдау бойынша, басқа үй-жайды жалға алу немесе мүлікті жөндеу кезінде қонақ үйде тұру бойынша шығыстар, іссапар шығындары, мүлікті қорғау бойынша шығыстар, өндірістің тоқтап қалуына байланысты шығындар, тауарлық құнды/мүліктің тауарлық түрін жоғалту, жіберіп алған пайда) өтемейді.

16.6. Сақтандырушы Сақтанушыға және Пайда алушыға барлық қажетті құжаттарды алған күннен бастап 15 (он бес) жұмыс күні ішінде сақтандыру төлемінен жазбаша дәлелді бас тартуды жіберуге міндетті.

16.7. Сақтанушы Сақтандырушының сақтандыру төлемін жүргізуден бас тартуына сотқа шағым жасауы мүмкін.

17. СУБРОГАЦИЯ

17.1. Төлемді жүзеге асырған Сақтандырушыға төленген сома шегінде Сақтанушының сақтандыру нәтижесінде өтелген залалдар үшін жауапты адамға талап ету құқығы ауысады.

17.2.Сақтанушы (Пайда алушы) сақтандыру төлемін алған кезде Сақтандырушыға барлық құжаттар мен дәлелдемелерді беруге және оған өзіне ауысқан Сақтандырушының талап ету құқығын жүзеге асыруы үшін қажетті барлық мәліметтерді хабарлауға міндетті.

17.3.Егер Сақтанушы (Пайда алушы) Сақтандырушы өтеген залалдар үшін жауапты тұлғаға өз талап ету құқығынан бас тартса немесе осы құқықты жүзеге асыру Сақтанушының (Пайда алушының) кінәсінен мүмкін болмаса, Сақтандырушы сақтандыру төлемін толық немесе тиісті бөлігінде жүзеге асырудан босатылады және артық төленген соманы қайтаруды талап етуге құқылы.

18. ШАРТТЫ ӨЗГЕРТУ

18.1. Шартқа өзгерістер мен толықтырулар енгізу Тараптардың келісімі бойынша, Тараптардың бірінің жазбаша өтініші негізінде жүргізіледі. Шартқа барлық өзгерістер мен толықтырулар оларды екі Тараптың уәкілетті өкілдері жазбаша ресімдеген және қол қойған жағдайда заңды күшіне ие болады.

19. ШАРТТЫ ТОҚТАТУ ТАЛАПТАРЫ

19.1. Шартты мерзімінен бұрын тоқтату

Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде көзделген міндеттемелерді тоқтатудың жалпы негіздерінен басқа, шарт мерзімінен бұрын тоқтатылады:

1) сақтандыру объектісі әрекет етуін тоқтатқан кезде;

2) Сақтанушы болып табылмайтын сақтандырылған адам ауыстырылмаған жағдайда қайтыс болған кезде (Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 815-бабының 8-тармағы);

3) егер Сақтандырушы Сақтанушыны ауыстыруға қарсылық білдірсе, ал Шартта немесе міндетті сақтандыру туралы заң актілерінде өзгеше белгіленбесе, Сақтанушы мүліктік сақтандыру объектісін иеліктен айырған кезде (Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 836-бабының 1-тармағы);

4) сақтандыру жағдайының басталу мүмкіндігі жойылған және сақтандыру тәуекелінің болуы сақтандыру жағдайынан өзгеше мән-жайлар бойынша тоқтатылған кезде;

5) "Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларды қоспағанда, соттың Сақтандырушыны мәжбүрлеп тарату туралы шешімі заңды күшіне енген жағдайларда тоқтатылады.

6) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген тәртіппен Cақтандырушы ресімдеген Шартқа енгізілген талаптар мен мәліметтердің өзгеруі;

7) "Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларда;

8) Қазақстан Республикасы әрекет ететін заңнамасымен көзделген өзге жағдайларда.

19.1.1. Көрсетілген жағдайларда Шартты тоқтату үшін негіз ретінде көзделген мән-жайлар туындаған кезден бастап Шарт тоқтатылды деп есептеледі, бұл туралы мүдделі тарап басқасын дереу хабардар етуге тиіс. Сақтанушы осы тармақта көзделген Шартты бұзу негіздері бойынша растайтын құжаттарды беруге міндетті.

19.1.2. Сақтанушы сақтандыру шартынан кез келген уақытта бас тартуға құқылы.

19.2. Шартты мерзімінен бұрын тоқтатудың салдары:

19.2.1. Шарт 19.1-тармақта көзделген мән-жайлар бойынша мерзімінен бұрын тоқтатылған кезде сақтандыру қолданылған уақытқа пропорционалды сақтандыру сыйлықақысының бір бөлігіне құқылы. Сақтандырушының қызметі тоқтауы кезінде сақтандыру сыйлықақыларын (жарналарын) қайтару Қазақстан Республикасының сақтандыру ісі және сақтандыру қызметі туралы заңнамасында белгіленген кредиторлардың талаптарын қанағаттандыру кезектілігіне сәйкес жүзеге асырылады.

19.2.2. Сақтанушы Шарттан бас тартқан кезде (Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 841-бабының 2-тармағы), егер бұл 19.1-тармақта көрсетілген мән-жайлармен байланысты болмаса, сақтандыру сыйлықақысы не сақтандыру жарналары, егер Шартта өзгеше көзделмесе, қайтаруға жатпайды.

19.2.3. Шартты мерзімінен бұрын тоқтату Сақтандырушының кінәсінен оның талаптарын орындамаудан туындаған жағдайларда, Сақтандырушы Сақтанушы төлеген сақтандыру сыйлықақысын не сақтандыру жарналарын оған толық қайтаруға міндетті.

19.2.4. Шартты мерзімінен бұрын тоқтату Сақтанушының кінәсінен оның талаптарының орындалмауынан/ тиісінше орындалмауынан туындаған жағдайларда Сақтандырушыға төленген сақтандыру сыйлықақысы не сақтандыру жарналары қайтаруға жатпайды.

19.3. Осы ереженің 19.1. - 19.2. тармақтарында көзделген міндеттемелерді тоқтату негіздері және сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген Шартты мерзімінен бұрын тоқтату негіздерінен басқа шарт мерзімінен бұрын тоқтатылады:

1) Сақтандырушы Шарт бойынша сақтандыру сомасы мөлшерінде сақтандыру төлемін (сақтандыру төлемдерін) жүзеге асырған не мүліктің толық жойылу немесе барлық жылжымалы мүлікті ұрлау тәуекелі бойынша сақтандыру төлемін жүзеге асырған;

2) Сақтанушы сақтандыру сыйлықақысын бөліп-бөліп төлеу кезінде кезекті сақтандыру жарнасын төлемеген;

3) Сақтанушы Шарт жасасу кезінде Сақтандырушыға хабарланған мән-жайлардағы өзіне белгілі болған елеулі өзгерістер туралы Сақтандырушыға хабарлау міндетін орындамаған жағдайда, егер бұл өзгерістер сақтандыру тәуекелінің ұлғаюына елеулі әсер етуі мүмкін болса не егер Сақтанушы Шарт талаптарының өзгеруіне немесе сақтандыру сыйлықақысын тәуекел дәрежесінің ұлғаюына мөлшерлес қосымша төлеуге қарсылық білдірсе;

4) Сақтанушының немесе Сақтандырушының талап етуі бойынша, сондай-ақ тараптардың келісімі бойынша Шартты бұзу.

19.4. Тараптар Шартты тоқтату туралы келісімге қол қойған күннен бастап немесе соттың тиісті шешімі күшіне енген күннен бастап (егер дау сот тәртібімен шешілсе) Шарт тоқтатылды деп есептеледі, бұл ретте, Шартты бұзу ниеті туралы бастамашы тарап Шартты бұзудың болжамды күніне дейін кемінде 30 күнтізбелік күн бұрын екінші Тарапты хабардар етуге міндетті.

19.5. Шарт мерзімінен бұрын тоқтатылған кезде Сақтандырушы сақтандыру сыйлықақысының жалпы сомасының 35% - ын құрайтын, сондай-ақ Шарт бойынша жүргізілген сақтандыру төлемдерін шегере отырып, істі жүргізуге жұмсалған шығындарды шегере отырып, Шарттың қолданылу мерзімі өтпеген сақтандыру сыйлықақысын Сақтанушыға қайтарады.

19.6. Сақтандыру шартында Шартты тоқтатудың өзге тәртібі мен талаптары белгіленуі мүмкін.

20. ТАРАПТАРДЫҢ ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ЖӘНЕ ФОРC-МАЖОРЛЫҚ МӘН-ЖАЙЛАР

20.1. Шарт бойынша міндеттемелерді орындамаған немесе тиісті түрде орындамаған тарап, егер еңсерілмес күштің, яғни осы жағдайлар кезінде төтенше және еңсерілмейтін мән-жайлардың (форс-мажор) салдарынан тиісінше орындау мүмкін еместігін дәлелдесе, міндеттемелерді орындамағаны/тиісінше орындамағаны үшін мүліктік жауаптылыққа тартылмайды.

20.2. Форс-мажорлық жағдайлар мыналарды қамтиды, бірақ мұнымен шектелмейді: су тасқыны, өрт, жер сілкінісі және басқа да табиғи апаттар, соғыс немесе кез келген сипаттағы әскери әрекеттер, қоршаулар, мемлекеттік органдардың тыйым салулары.

20.3. Форс-мажорлық мән-жайлардың әрекетін бастан кешірген Тарап осындай мән-жайлардың басталғаны туралы екінші Тарапты 3 (үш) жұмыс күні ішінде хабардар етуге міндетті.

20.4. Форс-мажорлық жағдайлардың әрекеті құзыретті органдардың тиісті құжаттарымен расталуы тиіс.

21. ДАУЛАРДЫ ШЕШУ ТӘРТІБІ

21.1. Шарттан немесе оған байланысты туындайтын кез келген даулар және/немесе келіспеушіліктер келіссөздер арқылы шешіледі.

21.2. Тараптар уағдаластыққа қол жеткізбеген жағдайда даулар және/немесе келіспеушіліктер Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасында көзделген тәртіппен реттеуге жатады.

21.3. Шартта дауларды шешудің Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де тәртібі көзделуі мүмкін.

22. ҚОСЫМША ШАРТТАР

22.1. Ережелерімен қарастырылмаған жағдайлар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес реттеледі.

22.2. Ережеге сәйкес жасалатын Шартқа Тараптардың келісімі бойынша ерекше талаптар (сақтандыру ескертпелері, анықтамалар, ерекшеліктер және т.б.), егер олар Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмесе, енгізілуі мүмкін.

22.3. Шарт пен сақтандыру ережелері арасында қайшылықтар болған жағдайда Шарттың ережелері қолданылады.

22.4. Өзінің қолымен Сақтанушы Сақтандырушының немесе үшінші тұлғаның “Дербес деректер және олардың қорғанысы туралы” №94-V ҚР Заңына сәйкес Сақтанушының, Сақтандырылушының (Пайда алушының) дербес деректерін жинауға, өңдеуге, сақтауға және таратуға өзінің келісімін және Сақтандырылушының (пайда алушының) келісімін, келесі келісімді қоса отырып, растайды:

1) “Мемлекеттік несие бюросы” акционерлік қоғамынан (әрі қарай – Бюро) Сақтандырушының деректерді алуына;

2) Бюроның мемлекеттік деректер қоры иеленушілерінің Сақтанушы (Cақтандырылушы, Пайда алушы) туралы ақпаратты тікелей немесе үшінші тұлғалар арқылы беруіне;

3) Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік қызметтер көрсету жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғаның Сақтанушы, Cақтандырылушы (Пайда алушы) туралы қолда бар және болашақта келіп түсетін ақпаратты Бюроға және Бюро арқылы Сақтандырушыға беруіне;

4) дербес деректерді трансшекаралық таратуға және дербес деректерді үшінші тұлғаларға таратуға;

5) ҚР Азаматтық кодексінің 830-бабының 4-тармағына сәйкес Сақтандырушының сақтандыру құпиясын келесі тұлғаларға ашуына: "NOMAD Life "Өмірді сақтандыру компаниясы" АҚ және "NOMAD Digital Financial Services" ЖШС, жалпы сақтандырушы қызметінің мақсаттарын іске асыру үшін.

22.5. Дербес деректерді сақтау мерзімін Cақтандырушы дербес деректерді одан әрі сақтау қажеттілігі өткенге дейін айқындайды. Дербес деректерді пайдалану Cақтандырушы не үшінші тұлға Шарттың және / немесе Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын орындау мақсатында, сондай-ақ жалпы Cақтандырушы қызметінің мақсаттарын іске асыру үшін жүзеге асырылады.

22.6. Сақтанушы Cақтандырылушыдан (Пайда алушыдан) Сақтандырушының не үшінші тұлғаның Сақтандырылушының (Пайда алушының) дербес деректерін жинауына және өңдеуіне, 1)-5) 22.4. т. санамаланған келісімді қоса алғанда, жазбаша келісімді талап етуге міндетті.

22.7. Сақтанушы 1)-5) 22.4. т-да санамаланған келісімді қоса алғанда, Сақтандырушының не үшінші тұлғаның Сақтандырылушының (Пайда алушының) дербес деректерін жинауына және өңдеуіне Сақтандырылушының (Пайда алушының) келісімінің жоқтығы үшін жауапты болады.

---

[1] -ұйымдарды жабу және оларды олар қойған талаптардан бас тартуға және ең нашар еңбек жағдайларына келісуге мәжбүр ету мақсатында қызметкерлерді жаппай жұмыстан шығару.

[2] - жарылыс жасау, өрт қою немесе адамдардың қаза болуын, елеулі мүліктік залал келтіруді не қоғамға қауіпті өзге де зардаптардың туындау қаупін туғызатын өзге де әрекеттер, егер бұл әрекеттер қоғамдық қауіпсіздікті бұзу, халықты үрейлендіру не мемлекеттік органдардың шешімдер қабылдауына ықпал ету мақсатында жасалса (саяси себептер).